Reisverhaal «Ordem e Progresso»

Roadtrip van Zorritos (Peru) naar Recife (Brazilië) | Brazilië | 3 Reacties 05 Juli 2013 - Laatste Aanpassing 05 Juli 2013

Brazilië scoort zijn tweede tegen Italië in de toegevoegde tijd in de confederations cup en het feest barst los. Op het podium verschijnt een goedgemutste sfeermaker en alle Brazilianen op het plein scanderen mee en zetten hun sambaheupen in beweging. De achtergrond op groot scherm is de wapperende geel-groene met in het blauwe hart: Ordem e Progresso. De laatste seconden van de wedstrijd worden zelfs niet meer geprojecteerd, want nu is het enkel feest feest feest! We zijn tijdens de juni-feesten in Salvador, Bahia. Een Braziliaanse miljoenenstad ten noorden van Rio met een koloniaal hart. Wij staan een beetje beteuterd, verwonderd maar met een glimlach van oor tot oor naar het schouwspel om ons heen te kijken. We kwamen uit het Amazonebos vanuit Spaanstalig Zuid-Amerika gekropen en ontdekken weer een heel nieuw Zuid-Amerika dat een erg raar taaltje broebelt.

Al vanaf de grens werd ons duidelijk dat we een nieuwe onbekende wereld binnenkwamen; grensformaliteiten duren gewoonlijk een eeuwigheid, maar niet in Brazilië. Er zijn geen rijen, de stempel staat binnen de seconde in ons paspoort en voor de auto moeten zelfs geen papieren worden geregeld. Heel erg vreemd allemaal. De vriendelijke dame geeft ons nog wat uitleg in het Engels en zelfs haar telefoonnummer voor als er onderweg een probleem zou zijn. We zetten onze tocht verder en het wordt al heel snel duidelijk dat we niet meer in Peru zijn. In Peru is de weg door de jungle nog maar net klaar en de ravage is niet te overzien. Bos is vers gekapt, settlers wonen in tentenkampen van plastic en goudzoekers creëren overal gigantische bruin-rode molshopen waaronder al het groen verdwijnt. Door al deze chaos lijken de rivieren te bloeden in plaats van zich helder door het landschap te slingeren.

In Brasil is deze wild west chaos al verleden tijd. De weg ligt er hier al enkele jaren langer en de avonturiers zijn gezinnetjes geworden. De rivieren zijn er gestopt met bloeden en het groen is teruggekeerd, zij het in grasvorm met af en toe een massieve groene wolkenkrabber van het beste tropische hardhout die getuigt van een meer biodivers verleden. Nu zien we kilometers en kilometers witte koeien aan ons raampje voorbijglijden, enkel onderbroken door een statige fazenda met pick up truck voor de deur. Dit zijn vast geen landloze drommels zoals we die later dichter bij de kust wel zouden zien. Anfie moet af en toe een spontane huilbui onderdrukken. We hadden verwacht echt door het bos te rijden waarbij we nog in twijfel waren of het aangewezen zou zijn een machete aan te schaffen om takken van de weg te ruimen. In plaats daarvan zien we pluizig roadkill waarvan we alleen maar kunnen hopen dat het geen aapjes waren. Geen idee eigenlijk welke pluizige diertjes nog zo hun bos missen. Maar Brazilië heeft zo zijn ambities als toekomstig grootste voedselproducent en exporteur ter wereld en wie zijn wij, Belgen die helemaal niets meer hebben genre onaangeroerd bos om met de vinger te wijzen? Het bos lijkt sterk en soms lijkt het of het de koeien wel weer zal terug dringen, maar zo is het helemaal niet vertelt Arthur, onze maat in Brasilia. De junglegrond heeft eigenlijk maar een beperkte toplaag van vruchtbare grond die bij afwezigheid van substantiële vegetatie wegspoelt. Een weide kan daardoor maar een jaar of vijf lang gras etende vreetmachienes aan. Wat overblijft in the end is zand. Er zouden zelfs aanwijzingen zijn dat dit Amazonewoud, de groene long van onze planeet, ooit woestijn is geweest, maar beetje per beetje vanaf de Atlantische kust met behulp van de zeenevels het groene labyrinth is geworden dat we ooit hebben gekend. Dat Atlantische kustwoud, die verbinding tussen de Jungle en de Atlantische oceaan is er ook niet meer trouwens.

Maar de Brazilianen willen vooruit! Dat komt naar buiten op veel verschillende manieren. In de eerste plaats, getuige de megalomaan geplande stad Brasilia. Als Unesco patrimonium kan er niets aan de binnenstad worden veranderd en staat ze er nog precies bij zoals ze in de jaren vijftig werd uitgetekend en in amper enkele jaren werd gebouwd. Ter vergelijking, de Brazilianen zijn al langer aan het stadium in Brasilia aan het bouwen voor de worldcup volgend jaar dan ze aan de hele stad samen hebben gedaan. Techneuten van verschillen allooi staken de koppen bijeen in de jaren vijftig en bedachten een perfecte biotoop voor hun favoriete huisdiertjes, de homo administratus. De hoofdstraat zou worden gedomineerd door de overheidsgebouwen waar het van maandag tot vrijdag zou werken. Het zou in een andere zone zijn inkopen kunnen doen, in aanpalende zone iets kunnen drinken en sociaal doen en dichtbij zou elk huisdier ook een streep groen hebben waar het in de net aangekochte stretch-pakjes, vooral op de elke week georganiseerde autoloze zondagen, zijn lijf kan trainen wat de paring bevordert. Maar deze homo administratus is een ondersoort van de homo latino, en die laat zich niet zo snel kisten. De minutieus aangeplande bomen dienen ook als urinoir, het verkeer zit ook standaard knalvast en de buitensteden verzinken in dezelfde chaos als elke andere grote stad. De happy few die in het centrum wonen, zijn als een barbie-girl in een barbie-world. Misschien een beetje saai naar verloop van tijd, maar het leven is duidelijk en de biotoop spik en span onderhouden. Wie binnenrijdt in Brasilia ziet geen wolkenkrabbers opdoemen of een dik foggordijn. Voor je er erg in hebt, bevind je je in het centrum en sta je tussen de overheidsgebouwen.

De homo brasiliense als soort is veeleisend en toekomstgericht. “Ordem” geldt dan enkel in Brasilia, “Progresso” is toch de droom van elke Brasiliaan die een autootje op afbetaling in de garage heeft staan. Nog nergens zagen we zo weinig openbaar vervoer als in Brazilië. De studenten zijn er de dupe van en als die prijzen dan nog eens naar boven gaan, breekt het protest los. Plots komen dan alle frustraties naar boven van een generatie die materialistisch niet meer te sussen is en die ideologisch verandering vraagt. Welk land heeft bijvoorbeeld evenveel auto’s als bewoners, maar kent geen verplichte autoverzekering? Wij rijden hier nu al die tijd al onverzekerd rond en niemand die ons hier aan een verzekering kan helpen. Terzelfdertijd worden supertrucks van 30 meter lang en evenveel ton bestuurd op Havaiana’s. Wie is de Hendrik Conscience hier in Brasil trouwens die zijn volk teenstekers leerde dragen? Om nog maar te zwijgen van de reetveters op het strand. Ook de corruptie en willekeur van de machten wordt aangekaart. Ook Brasil heeft een recente dictatoriale geschiedenis en de traditionele machten doen niet makkelijk een stapje opzij. Wij getuigen daarvan.

Toen we het land binnenreden, liep alle administratie op rolletjes, alleen kregen we enkel een visum van dertig dagen. Dat zou glorieus te kort schieten voor dit fantastische land, maar we konden volgens federale flik nummer 1 overal een verlenging aanvragen. Nu, 29 dagen later, horen we dat dit helemaal niet zo is. We bewegen hemel en aarde van consulaat tot embassade, maar fedrale flik nummer twee wijkt niet en wil van geen verlenging weten. Van de ambassade horen we dat een visum van dertig dagen toekennen een soort code is onder het machtsorgaan. Uit de Peruaanse jungle gekropen, wat verwilderd, op een drugsweg, schatte die flik ons blijkbaar niet al te hoog in. De andere flikken respecteren die inschatting en schieten niet onder zijn duiven. Wat kunnen wij dus doen? Enkel verder doen zoals we bezig zijn en bij uitgang een boete van 3 pleuro per dag betalen. We hopen dat we geen accident of wat dan ook tegenkomen, want dan is het einde van ons Braziliaans avontuur helemaal nog niet in zicht!

Grappig: Brazilianen drinken hun bier ‘estupidamente gelado’ of lachwekkend koud! Op feestje wordt het koelijs zelfs ingevroren met zout zodat het nog een graad kouder zou zijn. Op café krijg je dus een biertje dat -0,5 graden is. Dat is een belachelijk dunne grens tussen vloeibaar en bevroren. Als het zo zou zijn dat je bier ijskristallen ontwikkelt van zodra je het uitschenkt, dan komt de garçon toch onmiddellijk je ongelukkige treffen verhelpen en serveert je met een glimlach dat andere biertje dat net 0,1 graad minder koud is. Ik denk dat we nog van Brazilië zullen horen, niet in het minst op de finale van de worldcup 2014!