Reisverhaal «in tegenwijzerzin van Oost-Java naar West-Java»

Indonesië | Indonesië | 3 Reacties 13 November 2015 - Laatste Aanpassing 15 November 2015

6. Oost Java

Op weg naar Midden-Java houden we even halt in Trowulan. In Trowulan zijn immers ruïnes van het Majapahit rijk terug te vinden.
Majapahit regeerde over een groot deel van Zuidoost Azië (grote delen van het huidige Indonesië, Maleisië, Borneo van 1293 tot in de 15^de eeuw. Het Hindoe-boeddhistische koninkrijk ontstond na de val van een ander rijk, waarvan de hoofdstad ook in Oost-Java gelegen was.

De streek rond Trowulan bevat massa’s overblijfselen van het machtige rijk, misschien lag hier zelfs de hoofdstad ervan. Uit de vondsten kan men afleiden hoe het rijk georganiseerd was, zaken in verband met handel, buitenlandse aangelegenheden, technologie, landbouw, architectuur, kunst en handwerk.
Het rijk kende een gouden eeuw waarbij de gebieden zo georganiseerd waren dat er een eenheid heerste in het ganse multiculturele rijk.
In 1817 werd het rijk ontdekt door de Engelse archeoloog, sir Stamford Raffles. Hij suggereerde dat de site erg groot zou zijn. Op dat moment echter was het ganse gebied bedekt door een dicht teakwoud.

Men kan met een gids de verschillende sites bezoeken, maar de stukken bevinden zich samen in het museum in Trowulan. We beperken ons bezoek tot de site waar zich ook het museum bevindt.

de best bewaarde stukken staan binnen in het museum

de minder goed bewaarde stukken bevinden zich buiten onder een afdak

we zien dat de meeste beelden gemaakt zijn uit vulkanisch gesteente en dat de meeste ervan verweerd zijn in min of meerdere mate

ook hier is men nog bezig met opgravingen

het is moeilijk om ons hierbij iets voor te stellen

via luchtfoto’s heeft men gezien dat er in het gebied veel watervoerende kanalen aanwezig zijn. Getuige ervan zijn ook de vele water spuwende beelden

In het museum zijn wij voor veel mensen dé attractie. Waarschijnlijk hebben veel mensen nog weinig of geen westerlingen gezien.

de kinderen draaien zo rond ons dat ik hen voorstel om een foto van hen te nemen. Nadien kijken ze met veel interesse naar het schermpje waar ze zichzelf op terug vinden

Andere, vooral vrouwen aarzelen om iets te vragen. Als ik hen dan aanspreek beginnen ze in vrij goed Engels een spervuur van vragen af te schieten.

Een man en wat later een jong meisje nodigen ons uit bij hen thuis. Dit is echter een manier van spreken en heeft niets met een echte uitnodiging te maken. Sommige vrouwen nodigen zichzelf uit om naar België te komen. Ik vertel hen dan van de koude en de korte en grijze dagen.

Waar er landbouw is, zien we vooral rijstvelden, maïsaanplantingen en kleinere suikerrietplantages. Fruit komt hier niet voor.

Het verkeer langs de weg is in de dorpen en steden langs de weg druk tot zeer druk. Hoofdoorzaak zijn de overbeladen, oude vrachtwagens. Maar buiten de dorpen en steden telt de weg meestal in beide richtingen 2 rijstroken, zodat de files zich weer oplossen. Autobuschauffeurs vinden het blijkbaar nodig om zo snel en zo roekeloos mogelijk te moeten rijden.

7. Centraal Java

Langs de weg zien we verschillende, kleinschalige teakhoutplantages. Gelukkig doet men in Indonesië ook al wat aan verantwoorde bosbouw en houtkap.

Waarschijnlijk bevat de grond hier klei, want we zien vele, kleine baksteen- en dakpanbakkerijen. De nieuwe huizen zijn hier dan ook, naast het betonnen skelet voor de weerstand tijdens aardbevingen, gebouwd uit baksteen en de daken bedekt met dakpannen, formaat en model zoals we in België kennen.

Centraal Java bevat het merendeel van de bezienswaardigheden, we zullen hier dan ook het merendeel van de tijd spenderen.

Solo of Surakarta is een grotere stad met 550.000 inwoners. In Groot-Solo leven 800.000 mensen.

Solo of Surakarta is een stad waar de Javaanse tradities nog in ere worden gehouden. Sinds 1745 was Sukarta de hoofdstad van het Mataram koninkrijk. Traditionele dansen, theater met de Wayan poppen, of levende Wayan-poppen, batik en ander handwerk en kunsten worden hier nog steeds in ere gehouden. De stad telt veel minder westerse toeristen dan meer commerciële andere steden in Miden-Java.

Naast het hotel is er een school, volgens het uniform is dit een katholieke school. Zoals overal in Indonesië worden de klaslokalen meermaals per dag gebruikt en dat voor verschillende groepen, zowel lager als middelbaar onderwijs.

Maandag ochtend zien we enkel lagere school kinderen, dinsdagochtend is het middelbaar aan de beurt. Om 7u ’s morgens staan de groepen op de speelplaats. Ook de leerkrachten staan er in uniform bij

iedereen staat te zingen (of wordt verondersteld dat te doen) en iemand slaat de maat. De gezangen duren bijna een kwartier, daarna wordt er gebeden

woensdag zijn de kinderen zowat in een tussenleeftijd. We horen nu duidelijk dat de kinderen bidden en zingen. De leerkrachten moeten hier en daar de kinderen tot orde roepen om mee te bidden

na de gebeden wordt er voor de jarigen gezongen

We wandelen rond in Solo en leren wat kennen van het dagelijkse leven.

De grootste batikmarkt van Indonesië bevindt zich in Solo, Pasar (markt) Klewer. Batikken is een vorm vaan kleuren op stof. De tekeningen komen in puntjes voor doordat de stof eerst behandeld is met een soort was in de vorm van een tekening. Daarna wordt de stof in een kleurbad gebracht, waar de was is komt er geen kleurstof. Nadien wordt de was weer verwijderd en blijft er wit over. Bij ingewikkelde batikken wordt daarna een tweede tekening aangebracht en een andere kleur gebruikt. Er kunnen nog meer kleuren gebruikt worden

op deze markt zijn er vooral zaken van groothandelaars. Hier komen Javanen uit andere steden en Indonesiërs van andere eilanden zich bevoorraden.

kledingstukken zijn dikwijls, maar niet uitsluitend, voor moslims

de mannen die de fietstaxi’s rijden liggen hier te wachten op klanten. De meeste van hen slapen, andere zien we schaken

In de straten hebben handelaren met gelijksoortige waren hun winkels dicht bij elkaar

de juwelenhandelaars zijn te herkennen op straat doordat er een man of een vrouw op een stoel zit bij een oude precisieballans. Hier kan je goud en zilver kwijt

binnen kan je nieuwe sieraden kopen. Hoe groot het percentage goud of zilver is, daar heeft men het raden naar. Slechts enkele zaken hebben veel klanten

er is één zaak in heiligenbeelden te zien!

Overal zijn er eetstalletjes te vinden. Voedsel en drank worden in plastiekzakjes verkocht. Wij wagen ons hieraan niet, het voedsel staat daar immers een ganse dag in de warmte

in de hoofdstraat is er langs beide zijden van de rijweg een erg breed trotoar (dit is een Indonesisch woord, waarschijnlijk door iedereen goed te verstaan). Hier zijn matten neergelegd zodat de kopers van het voedsel niet op de grond hoeven te zitten. Bemerk dat de mensen zelfs hun schoenen mooi buiten de mat neerzetten

De bloemenwinkels zijn zeer schaars bevoorraad

deze man maakt een bloemstuk

schoolmeisjes willen ook een babbeltje slaan en hun Engels oefenen. Blij en verwonderd dat ze op de foto mogen

in een winkel, ook al groothandel, zien we plastieken kerstbomen

In de stad zijn er 2 gebieden waar batik verkocht en ook wel vervaardigd wordt. De ene wijk, Kampung Batik Kauman ligt in het centrum. De wijk bestaat uit smalle, maar propere straatjes. Achter heel wat deuren en poorten schuilen er vooral winkels.

een straatje in Kampung Batik Kauman

De andere wijk, Kampung Batik Laweyan ligt een heel eind buiten het centrum. Ook hier smalle straatjes, met ook een aantal bedrijven en bedrijfjes waar batik gefabriceerd wordt.

Batik is een techniek om textiel te voorzien van kleuren.

natuurlijke kleurstoffen worden nog gebruikt, maar in veel mindere mate

dan chemische kleurstoffen

waarschijnlijk enkel nog als show, de plantendelen waaruit natuurlijke kleurstoffen geëxtraheerd worden

deze man haalt de lappen stof uit een kleurbad, een vuil werk

om de mensen aan het werk te zien, moeten we naar de achterzijden van de winkels gaan en er naar vragen of ze een batikproses (op zijn Indonesisch geschreven) kunnen tonen
Hier leren we dat er tegenwoordig 3 technieken bestaan en dus ook 3 kwaliteiten in de batik.
De eerste is de print, wat eigenlijk geen batik meer is. Lange stukken stof worden op een lange tafel uitgespreid en daarop wordt machinaal inkt opgedrukt.

de lange tafels waarop de stof uitgespreid wordt om ze dan via een drukproces te kleuren

Bij de tweede techniek, dikwijls gecombineerd met de derde, spant men een lap stof op (lengte ongeveer 2,4m, breedte iets meer dan 1m). Men stempelt op dit doek met een stempel waar was op aangebracht is. De wassen tekening gaat over op het stuk katoen. Daarna brengt men de lap katoen in een kleurbad of in meerdere kleurbaden.

de was ligt hier te smelten

daarna worden kleine hoeveelheden was in een toestelletje gebracht om dan op het stuk stof aangebracht te worden

we zien de vrouwen steeds even blazen om de was af te koelen

ieder in deze multiculturele samenleving werk samen

Bij de derde techniek wordt de hele tekening met de hand getekend al dan niet eerst in potlood en daarna in de was. Daarna wordt het doek in een kleurbad gebracht. Dan wordt er weer met was getekend en weer een kleurbad. Dit kan vele malen herhaald worden tot een mooi doek. Deze laatste techniek wordt nu nog weinig toegepast. Het duurt enkele weken voor een stuk stof klaar is. Met de lage lonen hier is dit naar onze normen nog niet duur, maar men kan op deze manier geen massaproductie maken.

de vrouw tekent in potlood een motief. Dat motief zien we op een onderliggend blad papier getekend staan

de man brengt de was aan, na elke kleurbeurt brengt hij op andere plaatsen was aan

kleuren worden verkregen door opeenvolgende lagen kleurstof aan te brengen

een stuk stof met een traditioneel Javaans motief in traditionele kleuren

hun pronkstuk, niet te koop

Het vroege koninkrijk in midden Java was door twisten in 2 gesplitst. Een deel trok naar Yogyakarta, het andere deel van de familie bleef in Solo. De koninklijke familie die in Yogyakarta leefde steunde tijdens de onafhankelijkheidsstrijd de strevers naar onafhankelijkheid. De familie in Solo steunde de Hollanders. Voor deze keuze zijn ze afgestraft bij de onafhankelijkheid en zijn ze al hun titels en bevoegdheden kwijtgeraakt. De familie in Yogyakarta kreeg en krijgt nog steeds grote politieke invloed.
In Solo zijn er van de voormalige koninklijke familie, die nogmaals in 2 is opgesplitst, 2 paleizen te bewonderen.

Het eerste en meest bekende is de Kraton. De familie hier is een koninklijke familie, de pater familias noemt zich sultan (koning). Het gebied echter waar bezoekers toegelaten worden is oud en wat er te zien is is vervallen. Eigenlijk geen bezoek waard.

bij de toegang tot de Kraton staat er een beeld van deze of een vroegere sultan

de tuin bestaat uit een verzameling bomen en de bodem is bedekt met kiezel

er staan enkele lange gebouwen, met telkens dezelfde deur en een portret van een van de vroegere sultans

tot het paleis behoort ook een toren. Hier zou de sultan de zee-koningin ontvangen hebben

in dit gedeelte mogen bezoekers niet komen. In de open zalen hangen zeer veel lusters, allemaal verpakt

daarnaast is er een zaal die met spiegeldeuren afgesloten is. In het glas is het embleem van prins XII geëtst

en heel eigenaardig, voor dit gebouw staan beelden van engelen

op de muren schilderijen van de vroegere sultans

in het erg stofferig en troosteloze museum staan er een aantal onderkomen koetsen

deze is ooit mooi geweest, maar geeft de indruk om binnenkort in stof uiteen te vallen

een of ander houten beeldhouwwerk

Op de weg van het ene naar het andere paleis zien we weer vogelkooien hangen mét vogels. Er is een bloeiende handel van exotische vogels in Indonesië

Aan de overzijde van de straat staat er een opvallend mooi gebouw

Het tweede paleis , Mangkunegaran paleis, is van de familie van een neef. Hier heeft de stamvader de titel van “prins”. Net vandaag, 10 november sterft de tante van de huidige prins IX. Ze was 97 jaar. Morgen wordt ze ergens op de Lawu vulkaan begraven. Dan is het paleis gesloten.
In sommige delen van dit paleis mogen bezoekers niet vrij rondwandelen en moeten de schoenen uit. De gids geeft ons een plastiek zak om ze mee te dragen.
Dit paleis is veel mooier en de tentoongestelde stukken zijn nog goed onderhouden. Ook de tuinen zijn mooier, ze zijn beplant met bloemen en struiken.
In het privé gedeelte woont enkel de huidige prins en zijn zoon. Soms, tijdens de vakanties komen de kinderen, die in Jakarta school lopen en daar met hun moeder wonen, naar dit paleis

er is een zeer grote en open hall, helemaal gemaakt van teak, tot en met de dakpannen. De vloer is van Carrara marmer (18^de eeuw) en de verlichting is Hollands. Hier vinden alle ceremonies, zoals kroningen, bruiloften,… plaats

elk van de kleuren die gebruikt is op het plafond is voor de bescherming tegen iets negatief zoals ziekte, kwade, …

een schilderij van de huidige Prins IX. De prinsen blijken een nummer te hebben, voorgesteld met Romeinse cijfers. Die nummers zijn terug te vinden op glazen, serviezen, bestek, … . de mannen (prinsen) zitten in de zakenwereld om inkomen te verwerven

dit is zijn echtgenote. Vroeger werden huwelijken van prinsen via de ouders geregeld en gebeurden tussen mensen van dezelfde standing. Nu kiezen de prinsen zelf hun echtgenote. Zij hoeft niet meer van adel te zijn, maar ze moet wel verstandig en goed opgevoed zij

onze gids in de ene zetel, Stephan in de andere

de binnentuin

een andere binnentuin

de ontvangstruimte

één van de koetsen van de prinsen, afkomstig van Amsterdam. Andere koetsen komen van Londen of Den Haag

ook hier een vogel in een kooi

’s Avonds eten we in een restaurant met Marokkaanse gerechten. Erg lekker en hier heerst (in tegenstelling tot ) een aangename sfeer.

Java is voor een belangrijk deel moslim. De moslims die we zien zijn hier aangename mensen

Ten oosten van Surakarta ligt de Lawu vulkaan waarvan de top de hoogte van 3265 bereikt. Het noordelijk deel van de vulkaan is slapend en bevat een sterk geërodeerde krater. Het zuidelijk deel is laatst in 1885 uitgebarsten. Hier is nog een krater die regelmatig rookt.
Op de hellingen van deze berg, bevinden zich 2 belangrijke Hindoe- tempels uit de tijd van de Majapahid. Tijdens ons bezoek zijn de hemelsluizen geopend.

Candi (tempel) Sukuh ligt op een hoogte van iets meer dan 900m. Het is de kleinste van beide tempels maar is beter bewaard gebleven. In 1815 werd deze tempel vrij gemaakt uit grond en begroeiingen. Deze tempel wordt ook wel de “erotische tempel” genoemd en dat zien we bij vele beeldhouwwerken.

de toegang

detail van een beeldhouwwerk op de toegangspoort aan de buitenzijde

en aan de binnenzijde

Wat het doel van deze tempel ooit was, is onbekend. De structuur is anders dan andere Javaanse Hindoetempels.

enkele beeldhouwwerken zoals we ze op verschillende verdiepingen zien

en wij moeten zedig gekleed zijn met een sarong en een tempelsjaal!

Bovendien is de bovenste verdieping een piramide zoals we ook bij de Maya’s hebben gezien.
Momenteel is men bezig deze piramide te restaureren.

De tweede tempel ligt op meer dan 1500m hoogte. Om er te komen rijden we langs enorme thee-aanplantingen.

Ook andere tuinbouwgewassen komen voor. Boven, bij de tempel zijn ook helle velden met ajuinaanplantingen te zien. Omdat de wolken laag hangen zijn de beelden niet erg scherp, maar ik geef ze toch mee.

Deze Candi (tempel) Cetho heeft een grotere oppervlakte, bestaat ook uit verschillende verdiepingen en heeft op de bovenste verdieping eveneens een piramide.

bij de toegang zijn er nog enkele mooie beelden

vele trappen hoger de typische toegang tot een Hindoe-tempel

hier zijn ook meer verdiepingen

ook hier erotische afbeeldingen

we zorgen zelf voor wat kleur tussen deze donkergrijze stenen en de flinke plensbui

op de bovenste verdieping staat ook hier een piramide

Ten noorden van Solo is er een belangrijke paleontologische vindplaats bij Sangiran. Hier werd eerst door de Nederlander Dubois in 1891 een schedeldak, een tand en een dijbeen gevonden.

een replica van de vondsten van Dubois. De originelen liggen veilig opgeborgen in een kluis in Nederland

Later werd door de Duitse paleontoloog Gustav von Köningswald tussen 1936 en 1941 talrijke botten van de hominide Javamens ontdekt en onderzocht. De Javamens wordt tegenwoordig benoemd als de Homo erectus javanicus.

men is nog bezig een grote spandoek op te hangen waar de andere vindplaatsen van fossiele menselijke resten in Midden Java te vinden zijn

De site is door de Unesco tot werelderfgoed verklaard.

We bezoeken het mooie museum.

Het museum bestaat uit 3 delen, waarbij het eerste gaat over de evolutie van de voorouders van de mens, vooral dan in Java.

in het midden een afbeelding van de Homo erectus. Rechts een afbeelding van de Australopitecus (ouder) en links een afbeelding van de Neanderthaler (kwam niet in Azië voor). De Homo erectus leefde hier zowat 500.000 jaar geleden
Homo erectus kwam ook in Afrika en Europa voor

500.000 jaar geleden was het gebied van Sangiran begroeid door savanne. Het was gelegen tussen 2 werkende vulkanen en er waren verschillende rivieren en meren. Deze tijd wordt de “”Gouden Tijd van Sangiran” genoemd

ondanks de veel lagere temperaturen op aarde, was het hier nooit koud. De Homo erectus maakte stenen wapens, verzamelde voedsel en hield jacht op dieren

Evolutionair waren er 3 vormen van de Homo erectus. De oudste vorm (rechts op de fotot) leefde in het Sangiran gebied in de periode van 1,5 miljoen tot 1 miljoen jaar geleden. Deze vorm had een kleinere schedelinhoud (850 cc) , maar was wel veel robuster gebouwd. De middelste vorm leefde ook in het Sangiran gebied maar in de periode 900.000 kaar tot 300.000 jaar geleden. De schedelinhoud was groter (1.000 cc). De jongste vorm leefde wel in Midden Java, maar niet in Sangiran. De schedelinhoud was soortgelijk met de middelste vorm.

werktuigen van de Homo erectus

vindplaatsen van menselijke fossiele resten in Midden Java

In een tweede deel van het museum gaat het over het ontstaan van het heelal, de aarde en de evolutie in het algemeen.

op Java zijn er ook fossielen gevonden van deze dieren. Java behoorde immers lang (tot 10.000 à 30.000 jaar geleden) tot het Eurasische continent. De dieren die er voorkwamen hebben een soortgelijke evolutie ondergaan dan dieren in Europa, Azië en Afrika. Deze op de foto leefden in de periode 700.000 tot 300.000 jaar geleden

In het derde deel gaat het in het bijzonder over de Floresmens en de Javamens. Flores is een Indonesisch eiland dat een stukje oostelijker dan Bali gelegen is.
Volgens de huidige inzichten (zoals in het museum voorgesteld) is de Homo erectus een uitgestorven soort voorouder en is de Homo sapiens niet afkomstig van de Homo erectus.
De huidige Indonesiërs zijn uiteraard ook Homo sapiens. Er zijn nog verschillende theorieën via welke weg of wegen de Homo sapiens in Indonesië is terecht gekomen

pas einde vorige eeuw is er een (bijna) volledige schedel van de Javamens gevonden in Sangiran (wordt Sangiran 17 genoemd) naast meerdere botten

schedel van de Floresmens. Deze voorouders heeft zowel kenmerken van de Homo erectus als van de Homo sapiens (de moderne mens). Ze heeft echter een kleine lichaamsbouw (106 cm) en een zeer kleine herseninhoud (370 cc)

Elisabeth Daynès is dé expert in de reconstructie van hominiden. Met de schaarse gegevens van botten, die door haar minutieus worden opgemeten, maakt zij een soort reconstructie.

Elisabeth Daynès is door heel veel landen wereldwijd aangesteld om hominide fossielen om te zetten tot een levensecht beeld

haar manier van opmeten

de Floresmens door Elisabeth Daynès gemodeleerd op basis van enkele botten en de schedel, gemaakt in 2011

Elisabeth's Javamens, op basis van oude botten en de schedel die in 1969 werd gevonden (Sangiran 17). In de ganse wereld zijn er slechts 2 schedels vaan de Homo erectus gevonden, waarvan 1 in Azië.
De schedelinhoud van de Javamens is ongeveer 900 cc

Wanneer we Indonesiërs tegen komen en goede dag zeggen, is na een wederzijdse begroeting hun vraag van waar we komen (meestal in het Indonesisch gesteld). De volgende vraag is waar we naartoe gaan, waar we logeren. En in Java “miss, photo of miss, mister, photo.

Verder langs de weg, richting noorden, zijn er weer een aantal teak-aanplantingen

We zien ook massa’s verzaagde boomstammen liggen en vele bedrijven waar teakhouten meubels gemaakt worden.
Voorts  zijn er nog heel wat huizen met de typische daken van de streek, waarbij dakpannen, die in de omgeving gebakken zijn, gebruikt worden

links een teakboom met zijn typische grote bladeren. Rechts een huis met het speciale dak. Dikwijls liggen deze daken ook op schuren

We rijden langs Kudus. Op het moment dat we hier een wandeling starten, gaan de hemelsluizen open. Vermits er in Indonesië geen riolen langs de straten liggen, is de straat riool en geraakt ze overspoeld. Onze voeten zijn kletsnat en zitten dikwijls helemaal onder het water

de bekendste moskee van Kudus

in dit stadje zien we ook weer de typische daken

Kudus gaat er prat op de grondlegger te zijn van de kretek sigaretten. Hier een monument om dit weer te geven

Via Segaran aan de noordkust rijden we richting westen.

In Indonesië is een moto zoveel meer dan een personenvoertuig. In Bali zijn er mototaxi’s. Zowel op Bali als op Java dienen moto’s om eender wat te vervoeren, gaande van een rijdend eetkraam, over matrassenvervoer, zelfs een die geiten meevoerde, of een geïmproviseerde vrachtwagen

Pekalongan, ook aan de noordkust gelegen, is bekend voor zijn batik-ateliers. Op onze rit richting west-Java houden we hier even halt. Na wat vragen vinden we de wijk, en zoals we ook in Solo meemaakten, biedt er een straathanger ongevraagd hulp om ons de weg te tonen naar batik-werkplaatsen. Als we zo een gids niet willen, maken we hen dat duidelijk. Er is met deze mensen weinig communicatie mogelijk, maar met onze enkele woorden Indonesisch kunnen we hen wel duidelijk maken wat we willen zien. In Indonesië zijn er heel wat mensen die in deze secundaire of tertiaire economie werken. Ze hebben geen vaste betaalde job, maar ze doen iets om wat inkomen te krijgen.

zoals in Solo, liggen ook hier de batikbedrijven in de islamitische wijk

in de bedrijven zien we telkens veel vrouwen tussen de batik stoffen op de grond zitten. Ze vouwen de stof of de kledingstukken en binden ze met linten samen. Er heerst altijd wel een plezante sfeer

handwerk batik: de bruinachtige kleur is was. Dat bedekt de plaatsen waar de volgend kleurstof niet mag terecht komen

de meeste mensen tekenen handmatig de figuur in was op het stuk katoen

er wordt steeds gewerkt zittend op de grond met dichtbij de pot hete was

de stukken stof kleuren in de baden is mannenwerk

een afgewerkte lap. Wegens het terugkerende patroon is dit waarschijnlijk gestempeld batik

voor stempelbatik wordt een stempel (gemaakt uit metaal) in een ondiepe hoeveelheid hete was gebracht

enkele van de zeer vele honderden stempels die we hier zien

dan wordt de stempel met de hete was op de juiste plaats op de lap katoen gebracht en even aangedrukt

voor 1 lap katoen wordt er een aantal verschillende stempels gebruikt

stempels zijn er in allerlei vormen en groottes. Hier wordt op tafels gestempeld

stempelen is dan weer een mannenjob

 en dan worden de lappen stof in kleurbaden gebracht, waarna er nadien nog met de hand kan verder gewerkt worden

kleuren is een vuile bedoening

tussenin en op het einde wordt de lap stof meermaals gewassen met (warm) water en zeep

en dan worden ze gewoon op de grond te drogen gelegd

als we een winkel binnen gaan, worden en lappen stoffen uitgespreid, dit doet ons denken aan Turkije waar tapijten werden uitgespreid

dat de zaken hier goed draaien bewijzen de mooie huizen en de auto’s van de eigenaars van de bedrijven

Waar we ook rondlopen en op eender welk moment van de dag, er is steeds een school waar kinderen naar toe gaan en steeds een school waar kinderen buiten komen. Deze jongen dragen een typisch uniform van een islamschool, met hun hoofddeksels

8. West-Java

We bezoeken met de auto ook een deel van de westelijke provincie van Java. Het eerste stadje (in Java bestaan er blijkbaar geen dorpen, overal wonen zeer vele mensen) is Cirebon, ook aan de noordkust gelegen.

Net zoals overal op Java rijden ook hier treinen.

treinen blijken een efficiënt vervoermiddel te zijn

Cirebon is een oude stad en havenstad op Java. Hier zouden vooral garnalen gevangen worden.
In Cirebon woont een mix van verschillende volkeren. Al vele eeuwen is Cirebon een sultanaat. Ook nu nog leven sultans, zij het met een erg beperkte macht, in kratons in Cirebon.
Wij bezoeken de twee belangrijkste kratons.
Kraton Kesupuhan is het grootste en het best onderhouden. Hier woont nog een sultan. De eerste sultan leefde hier in 1475, de huidige is nummer XIV

de huidige sultan

traditionele batik van deze sultanfamilie

het houtwerk wordt goed onderhouden

in de zuilen en de muren zijn Delftse tegels ingemetst

beschilderd houten plafond

de goed onderhouden tuin

ook deze sultans hadden mooie koetsen als vervoersmiddel. Deze werd door paarden getrokken

goed onderhouden koets van een van de vorige sultans

een aantal muren en poortgebouwen zijn in Javaanse stijl gebouwd in baksteen

hier is nog de invloed van de Hindoe bouwstijl terug te vinden

in baksteen is de figuur van een dier voorgesteld

de kraton is groot met vele gebouwen en poorten

De afstand tussen de twee kratons wordt voor een deel ingenomen door een Arabische markt

november is de fruitmaand in Java, hier durian

en stapels en stapels mango

vogels in kooien worden ook aan de man gebracht, een statussymbool in Azië

Het tweede kraton; Kraton Kanoman, is van de jongere broer van de stichtende sultan. De gebouwen lijken hier en daar op elkaar, hier worden echter Chinees porseleinen tegels ingemetst.

in dit kraton staan er minder gebouwen. Een deel van de gebouwen wordt niet meer onderhouden en is ingepalmd door gewone mensen

dit alles staat in een open hall

en dit in een gesloten kamer

Bandung is de hoofdstad van West-Java en de vierde grootste stad van het eiland. Hier wonen vooral Soendanezen, een van de zeer vele Indonesische volkeren.

Soendanezen zijn de oorspronkelijke bevolking van west Java. Hun aantal zou meer dan 30 miljoen bedragen.

Nog meer dan in andere steden, met uitzondering van Jakarta, zit het verkeer hier continu muurvast.

Ten noorden van de stad ligt het dorp Lembang. Omdat wij al noordelijk gelogeerd zijn, een bewuste keuze, zijn we het drukke verkeer voor op zaterdagochtend richting Lembang.

een drukke stad, maar de B&B is een oase van rust

Lembang ligt op de helling van de Tangkuban Parahu vulkaan, op een hoogte van ongeveer 1500m. Hierdoor is het klimaat hier ideaal voor groenten-, planten- en fruitteelt.

hier is het steeds groeiseizoen, dus het hele jaar door moet er gewerkt worden

de planten staan aan de straat, daar gebeurt immers de verkoop

Er ligt ook een schitterend restaurant, Kampung Daun, met een speciaal concept. Op de helling zijn er een groot aantal hutten gebouwd, heel veel sanitair, enkele grotere gebouwen als feestzalen (alles zonder muren), en een mooie tuin met waterloopjes en heel veel beplanting.

hutjes tussen de beplantingen

overal zijn er wastafel (Indonesisch woord!)

Als we toekomen krijgen we een plaats in een van de hutten toegewezen, maar omdat we wel liever op een stoel zitten dan op de grond aan een laag tafeltje, krijgen we een plaats in een groter gebouw. Omdat het zaterdagmiddag is en de rijkere Javanen hier in de bergen op weekend komen, is het er druk. Maar we zijn er tijdig en we hoeven niet te wachten. Naast Indonesische en Italiaanse specialiteiten is de hoofdmoot Soendanees. Soendanees voedsel is altijd erg vers en eenvoudig bereid. Traditioneel staat er rundssoep op het menu, gebraden kip (zonder saus) en verse groenten.
Soendanezen eten met hun rechterhand, gezeten op de grond.
Wij krijgen wel een vork en een lepel (geen mes, dat is nog een vrij onbekend iets in Java). We kiezen voor een traditionele Soendanese maaltijd.

water speelt hier een belangrijke rol

Het belangrijkste in Lembang is de Tangkuban Parahu vulkaan, die laatst in 1985 is uitgebarsten. De vulkaan ligt in een natuurpark en de toegangsprijs is hoger tijdens het weekend dan in de week. Voor buitenlanders is de prijs 10 maal hoger dan voor de eigen bevolking.
Met de auto kunnen we tot aan de rand van de Ratu Krater rijden.
We wandelen langs de kraterrand, de uitzichten veranderen met de kijkrichting. Aansluitend op deze krater liggen nog 2 andere kraters. We mogen daar niet dichterbij komen omdat er giftige zwaveldampen vrijkomen. Omdat de krater zo ongeveer 500m diep is, ruiken we zwak de geur vaan rotte eieren.

op de voorgrond de Ratu krater

het water op de bodem van de krater is afkomstig van de regen. Door de zwaveldampen is dat water sterk verzuurd

de dampen komen uit de Upas krater, die ligt wat hoger

waarschuwing in het gebied van de Upas krater

de Upas krater

de kraterrand is voorzien van een goed pad en een degelijke afsluitingen

We zijn vrij vroeg bij de krater, maar als we vertrekken is het hier al een grote drukte. De massa’s verkopers van mutsen, armbanden en halskettingen, massageballetjes en souvenirs hebben gelukkig veel mensen om aan te klampen zodat we ze snel kwijt zijn.

nu het nog niet druk is, een foto van ons beiden

en daar gaan we weer (lachje, maar dat icoon aanvaart Tangatanga niet)

In Lembang is er nog een boeddhistische tempel, veel mooier dan deze die we in Bali bezochten.

twee slangen vormen de toegang tot de tempel

tussen al het witgekalkte, is de toegangspoort met zijn rode baksteen en zijn donkergrijze steen, een mooie versiering van de tempel

de gebouwen liggen tussen mooie beplantingen

2 pauwen sieren de tempel binnenin

dan zijn er ook nog de twee grote, witte olifanten