Reisverhaal «Panama deel 2»

2 landen in Centraal Amerika | Panama | 2 Reacties 29 Februari 2020 - Laatste Aanpassing 01 Maart 2020

Vandaag keren we terug in de geschiedenis, de geschiedenis van Spanje in de Americas, waarbij de locatie van Panama een belangrijke rol speelt.

Ik ga hier geen cursusgeschiedenis schrijven, dat is niet mijn ding.Maar een kort overzicht is belangrijk.

In deze tekst komen beelden van plaatsen welke we bezoeken.

het Oude Panama is Unesco Werelderfgoed, het bezoek er aan is de reden waarom we de geschiedenis even uit de doeken doen

In 1492 ontdekt Colombus Amerika.Op dat moment waren er 2 grote rijken in Amerika, dat van de Inca’s in de Andes (Zuid-Amerika) en dat van de Azteken in Midden-Amerika.Colombus bezette eilanden in het Caribische gebied en meer Spanjaarden kwamen naar Amerika.

Hedendaagse kaart Caribisch gebied

De inheemse bevolking stierf voor het grootste deel snel uit, niet omdat de Spanjaarden hen met wapens versloegen, maar vooral omdat ziektekiemen, waarvoor de indianen geen weerstand hadden, werden overgedragen en hen doodden. Ziekten zoals pokken, hepatitis, griep en tyfus doodden meer indianen dan eender welk ander wapen.
Daarnaast waren er meerdere, kleiner indianengroepen, welke door de Inca’s of Azteken onderworpen waren, blij dat ze zich konden wreken.Ze collaboreerden met de Spanjaarden

kaart van een gedeelte van Panama met een voorbeeld van keramiek van precolumbiaanse indianen

keramieken bord afkomstig van een indianenstam welke woonde op de plaats waar het Oude Panama werd gesticht

de indianenstammen welke overheerst werden, waren verplicht om mensenoffers te brengen, jonge mensen levend begraven terwijl ze gedrogeerd of verdoofd waren.Dit skelet is van een rechtop zittend jong mens met het hoofd voorover liggend

De Spanjaarden kwamen hier niet om het geloof over te brengen, ze kwamen voor de macht, goud en zilver.

Eerst werd het Caribische gebied veroverd door de Spanjaarden.Al snel kwamen ook Portugezen en Engelsen naar Amerika.Het gebied werd onder hen verdeeld.Fransen en Nederlanders eisten ook hun (veel kleiner) deel op.

Begin de jaren 1500 kwam Zuid-Amerika aa

n de beurt voor de Spaanse ontdekkingsreizigers en veroveraars.

In 1501 al werd het gebied van Panama ontdekt, nog steeds was Columbus op zoek naar de westelijke weg naar Azië, een doorsteek door het nieuw ontdekte continent.
Het Caribische gebied kreeg daarom de naam West-Indië.

Columbus vond de doorgang niet en bleef met zijn vloot in Panama.Het vochtig-hete klimaat echter zorgde voor veel ziektes onder de bemanning, de Spanjaarden ondervonden veel tegenstand van de indianen, en korte tijd later, in 1503, keerde hij met zijn vloot terug naar Spanje.

In 1510 kwam Vasco Nuñezde Balboa aan in Panama.

op de voornaamste boulevard, niet ver van de zee, staat er het standbeeld van Balboa

Hij kwam aan het hoofd van een groep Spanjaarden, doel was goud, parels, edelstenen en zilver te vinden (voor de koning van Spanje).
Deze groep, gesteund door 800 indianen, startte een expeditie door Panama.Gele koorts en malaria zorgden voor de sterke vermindering van het aantal Spanjaarden, de lokale bevolking had een manier om met deze ziektes om te gaan.Slechts 3 weken later bereikte de rest van de groep opnieuw de zee, de Zuidzee (de overzijde van Panama aan de Stille Oceaan).

kaart waar enkele expedities door het bijna ondoordringbare oerwoud zijn aangeduid.Deze in het groen is van Balbao.Hij stak Panama over bij de kortste oversteek 

Daar werd een nederzetting gesticht en startten nieuwe expedities op zee.Er werden eilanden ontdekt waar parels gevonden werden.

Positieve berichten konden nu gestuurd worden naar de Spaanse koning Ferdinand in 1514.6 maanden later kwam een grote groep Spanjaarden, meer dan 2000 man sterk en met 22 schepen aan bij de Caribische kust in Panama, daar waar de kleine nederzetting gesticht was.Deze Spanjaarden waren ruw en heerszuchtig, de samenwerking met de indianen werd al spoedig omgezet naar een vernietiging van hen.
Snel was op het ganse continent de inheemse bevolking meer dan gehalveerd (vooral door de ziektekiemen).

In 1519 werd de voornaamste Spaanse nederzetting deze aan de Pacifische kust, in de buurt van de huidige stad Panama.

Oud Panama, aan de Pacifische kust in 1586.Let op enkel de stenen gebouwen hebben sporen nagelaten.Kerken, kloosters, militaire gebouwen, officiële gebouwen en gebouwen van erg rijke inwoners waren in steen.

De mensen leefden in houten huizen, de slaven in hutten.Beiden lieten geen sporen na
Opdracht vanuit Spanje was nog steeds een verbinding te vinden tussen de beide wereldzeeën (Atlantische en Pacifische). Omdat er geen zeeweg was gebeurde hier (op het smalste gedeelte ven Panama) transport over land.Er ontstond de ‘Camino Real’, de koningsweg.Tijdens het (8 maanden durende) regenseizoen kon deze weg niet gebruikt worden en ontstond er een tweede route, die vooral de rivier volgde, en in feite min of meer overeenkomt met het huidige Panamakanaal.

In 1525 was het definitieve bewijs gevonden dat er geen zeeweg bestond tussen de beide oceanen.

In 1532 werd het gebied dat nu Peru is, veroverd door de Spanjaarden.Daar werd heel veel goud gevonden en gestolen.Dat goud moest naar Spanje gebracht worden.Via de route langs de Stille Oceaan kon het goud en andere waardevolle materialen van Peru verscheept worden naar de oude stad Panama.Hier groeide al snel een grote opslag- en import-exporthaven van de Spanjaarden.Over land werden de goederen naar de Caribische kust gebracht, vanuit Spanje kwamen goederen in de omgekeerde richting naar het Oude Panama.

Kaart waarop Peru en Panama zijn aangeduid

In het midden van de jaren 1500 ontstond een grote vloot die de goederen dan van Spanje naar de Caribische kust van Panama, en vooral de goederen richting Spanje vervoerden.De vloot telde toen ongeveer 60 schepen.Ze voeren samen de handelsroute.

Natuurlijk kwam de enorme rijkdom van Spanje en de handelsroute al heel snel ter ore van de andere zeevoerende naties.Vooral Engeland, en in mindere mate ook Frankrijk en Holland, hadden het gemunt op die schatten.Overvallen op de vloot waren schering en inslag.Spanje moest nog veel meer schepen sturen om de handelsvloot te beschermen.

Deze landen stuurden piraten, zowel op zee (handelsvloot) als op land (de karavaanroute).Piraten hadden de zege van hun koningen.

Zo kon in 1572 de legendarische piraat Francis Drake, de karavaan, beladen met zilver, overvallen op de transportroute over land (in Panama) en al het zilver buit maken.Op het einde van 1596 werden de opslagplaatsen, de stad en de haven aan de Caribische kust overvallen.De Spanjaarden bouwden daar een nieuwe en veiliger haven, op een andere plaats.

De grootste slag voor de Spanjaarden vond in 1671 plaats toen op één dag de zeerover Henry Morgan de haven, de opslagplaatsen en de stad Oud Panama overviel.Morgan met zijn leger was aangekomen op de Caribische kust en had in een ijltempo de oversteek van Panama gemaakt. De Spanjaarden hadden geen verwittiging gekregen van zijn komst.
De stad met bijna 10.000 inwoners werd op deze dag vernield en al de schatten werden op Engelse schepen geladen.Morgan bleef een maand in de stad waar de kolonialisten gevangen gezet waren, ze werden gemarteld en gedood

Oud Panama, grootte van de oppervlakte aan stenen gebouwen

twee beelden met de voorstelling van het Oude Panama

het grijze vooraan en rechts is de zee, rechts was de haven

Het toenmalige hoofd van de stad,Guzman, had wel in allerijl een leger op de been gebracht, echter ongeorganiseerd, zonder wapens en bestaande uit, vooral, slaven en burgers

Enkele jaren later werd de huidige stad Panama gesticht, een 10-tal km verder.

ooit moet het verhaal van de ondergang van Oud-Panama opgetekend zijn door de Hollanders

Tijdens de koloniale tijd zond elke orde paters en nonnen hun missionarissen uit naar de gekoloniseerde steden.Hier in het Oude Panama zijn nog verschillende ruïnes van kloosters

Convento (klooster) de la Merced (orde ken ik niet in het Nederlands)

klooster van de Franciscanen

klooster en kerk van de nonnen van Barmhartigheid

ooit was dit gebied erg overwoekerd door de wildernis.Nu zijn er nog enkele mooie overgebleven bomen

ook de jezuïeten hadden hier een klooster

op het grote plein, het centrum van de stad, staat de toren van de kathedraal nog rechtop

het bezoek aan het Oude Panama sluiten we af met een bloeiende boom, er staan verschillende dergelijke bomen in het gebied

Hierna wandelen we langs de zeepromenade van het huidige Panama.

de wandelpromenade, gelegen in een langgerekt park

wandelaars en fietsers maken gebruik van het brede pad

 hier en daar is er een kunstwerk

en het standbeeld van Balboa.De munteenheid in Panama is de Balboa!

Omwille van carnaval, de feestelijkheden vinden plaats in dit deel van de stad, moeten we regelmatig door een politie-controlepost waarbij telkens tientallen mannelijke en vrouwelijke agenten en nadarafsluitingen het gebied afschermen.Er mag geen glas, geen vuur, geen drank, zelfs geen stylo mee genomen worden.

het is lage tij, de kramakkelijke vissersbootjesliggen in de modder

en deze boot zit al een hele tijd onder water in het slib

Om al het verkeer in (letterlijk) goede banen te leiden, zijn hier 2 grote wegen gebouwd in de zee, voor de stad.Op zondag is de weg dichts bij de stad, half verkeersvrij.We wandelen er enkele honderden meter op

sky line van de stad

de Zwarte Gier (Coragyps atratus) zit hier te wachten en te kijken naar ?

Het kanaal van Panama is in feite al sinds eeuwen een noodzaak, zoals ik hiervoor in de geschiedenis heb weergegeven.

Om het hart van het kanaal, namelijk de sluizen, ze zien, heeft de compagnie een uitzichtplatform, annex museum, anex imax geïnstalleerd bij de Miraflores sluizen, zijde Panama stad

Kaart waarop het kanaal is voorgesteld

Het Panama-kanaal was klaar in 1914, op dezelfde dag dat de Duitsers de oorlog verklaarden.Startend langs de Caribische zijde (bovenaan op de kaart) wordt de loop van een rivier gevolgd.Deze waterweg ontspringt in het gebergte dichtbij de Pacifische zijde of Panama-stad (onderzijde kaart)

Het natuurlijke waterniveau is dus het hoogste bij dit gebergte en daalt af naar de Caribische kust.Om het kanaal continu van water te voorzien is er het grote kunstmatige meer, Lago Gatun aangelegd.

Het gebergte werd doorsneden, wat heel veel werk, tijd en energie kostte.Deze plek wordt de Culebra-Cut genoemd (nummers 9 tot 13).Meer dan 153 miljoen kubieke meter grond en stenen werden verwijderd *******
Het belangrijkste deel van deze materie werd 22 miljoen jaar geleden gevormd.Het bestaat uit zacht kalkgesteente met heel wat fossielen, zowel dierlijke als plantaardige.Er komt ook een belangrijke hoeveelheid vulkaangesteente voor.Dat zachte gesteente zorgde ervoor dat tijdens het regenseizoen enorme hoeveelheden grond gewoon weg schoven, en alles weer moest opgeruimd worden voor men verder kon werken

fossiele tand van een neushoorn

De uitgegraven grond werd onder andere gebruikt voor de bouw van de dam voor het Gatun meer

Terug naar het vervolg van het verloop van het kanaal
Aan de Pacifische zijde, daalt het waterniveau weer tot op zeehoogte.

Om deze hoogte van in het totaal 26m te overbruggen, heeft men aan beide zijden sluizen gebouwd.
Om voldoende schepen gelijktijdig te bedienen liggen er telkens 2 waterwegen met elk hun sluis/sluizen naast elkaar.Aan de Caribische zijde wordt het hoogteverschil overbrugd door de Gatun sluis, aan de Pacifische zijde zijn er 2 opeenvolgende sluizen,Pedro Miguel en Miraflores.

Het zijn deze Miraflores sluizen welke voor bezoekers in een bezoekerscentrum kunnen bezocht worden.

met de rode pijl zijn de Pedro Miguel sluizen aangeduid.Hier wordt een hoogte van 10m overwonnen.Het schip vaart nu de Miraflores sluis binnen, de bovenste sluisdeur is geopend

Omdat het de verantwoordelijkheid is van de Kanaalcompagnie, wordt bij elke doorvaart door het kanaal het roer van de kapitein overgenomen door een loods van het bedrijf.Elk schip doet er tussen 10 en 12 uur over om het kanaal door te varen

eens het schip volledig in de sluis ligt gaan de achterste sluisdeuren dicht.

Kleinere schepen worden met 2 of 3 gelijktijdig versluisd

het verschil in waterpeil bedraagt 8m

de voorste sluisdeuren krijgen nu opgeheven schotten zodat het water van het hoger peil naar het lager peil stroomt

eens het waterpeil voor en achter de sluis op gelijke hoogte is gaan de sluisdeuren open en trekken de locomotieven het schip naar het tweede deel van de sluis.Elk deel doet het waterpeil met 8m dalen

achterste van een schip dat in één van beide Miraflores sluizen ligt

de sluisdeur richting zee is gesloten, het waterpeil zakt in de sluis

vooraan en achteraan zijn er locomotieven welke ervoor moeten zorgen dat het schip de zijwanden van de sluis niet raken

om het hoogteverschil te overwinnen is er voor de locomotieven (van Japanse makelij) een tandradspoor gebouwd

zowel de trekkabels als het tandradspoor zijn hier goed te zien

wanneer het waterpeil even hoog staat als het peil van de zee, gaat de voorste sluisdeur open

het schip vaart uit de sluis

daarna gaan de sluisdeuren weer dicht en kan een volgens schip versluisd worden

Omdat schepen steeds groter worden, en dus een veel grotere vracht kunnen vervoeren, en omdat er veel meer schepen vracht vervoeren, is er in 2007 de beslissing genomen om aan beide zijden een derde sluizencomplex te maken.Hierbij is er een grotere diepgang, de sluizen zijn breder en langer.

het paradepaardje van een baggerschip, Dregging, een Belgisch (Vlaams)bedrijf (schaalmodel)

een kraan van het baggerschip van Jan De Nul, Belgisch (Vlaams)

 om deze kraan in zijn groter geheel weer te geven (ook schaalmodel)

Dit derde sluizencomplex is in een cirkel weergegeven.

Omdat hier meer water nodig is, maar niet voorhanden is, werd er naast het derde sluizencomplex een waterbesparend systeem aangelegd.

naast de nieuwe sluizen zijn er telkens 3 waterbekkens waar het water naartoe gevoerd wordt tijdens het dalen van het waterpeil.Tijdens het stijgen wordt dit water weer naar de sluis gevoerd.Op deze manier wordt 60% van het water gerecupereerd

het derde sluizencomplex datnaast Pedro Miguel en Miraflores gelegen is kan grotere schepen ontvangen

hier worden geen sluislocomotieven meer gebruikt, wel sleepboten

foto van deze moderne sluizen en hun waterbekkens, zoals te zien in dit museum

schema dat aantoont hoe het water gerecupereerd wordt

Als laatste bezoeken we nog een heel klein deeltje van het meer dan 190 vierkante km grote Soberania Nationaal Park.Het is een klein uur rijden met een taxi, mede door de drukte om 5u30 ’s morgens bij het begin van het verlengde carnavalweekend.
Er zijn verschillende wandel- of trektochten.We maken de wandeling langs een pijpleiding (die nooit gebruikt werd) camino de oleoducto.Er zijn verschillende groepje vogelliefhebbers, al dan niet uitgerust met zeer dure tot zeer, zeer dure lenzen.Sommige groepjes komen echter een paar uur later toe.

Vroeg in de ochtend horen we op verschillende plaatsen het geluid van de brulapen.Dat geeft wel een heel speciale sfeer in dit oerwoud.Hier leven heel wat dieren, zelfs minstens 1 jaguar.Die krijgen we natuurlijk niet te zien

het pad is breed, hier hebben zware machines doorgereden, toen er nog meer modder aanwezig was

als eerst zien we deze vlinder, met open vleugels heel mooi blauw, met gesloten vleugels bruin met een oog, de Morpho menelaus.De blauwe kleur heeft niets te maken met een kleurstof, wel met de structuur van de vleugels die het licht weerkaatsen en breken

een agouti-rat, een Zuid-Amerikaans knaagdier

Amazone Tangare (Eucometis penicillata) leeft op de grond, is klein en verstopt zich

de Mantelbrulaap (Alouatta palliata), nu zijn de dieren gestopt met brullen en eten ze bladeren.Elke groep telt één mannetje

bladeren worden geplukt terwijl de aap zich stevig met zijn staart vast houdt

een hele tijd later horen we een toekan roepen, eerst moeilijk te vinden, daarna valt zijn gele kleur op hoog in een boom.Het is de Swainson toekan (Ramphastos swaisonii), 55 cm groot.Een toekan roept pas als hij/zij in contact komt met een andere toekan, soms wel ver verwijderd.Als de toekan roept strekt hij zijn keel en komt de snavel verticaal naar boven

We zien nog andere vogels, maar door de vele vegetatie zijn ze niet te fotograferen

adieu Panama stad, we gaan enkele andere plaatsen in het land verkennen

Maandag nemen we de bus in het grote Albrook busstation, hét busstation voor de stad, het land en zelfs internationaal richting Costa Rica.Binnen in het zeer grote gebouw zijn er allerlei winkels en eetgelegenheden, aan de zijkant zijn de verschillende loketten om kaartjes te kopen.Goed georganiseerd, want er is per bestemming een loket.

Nadat we het ticket hebben gekocht (4,5 dollar per persoon, rit van 2,5u) krijgen we toegang tot de perrons.Bij bijna elk perron staat er een bus of busje, ticket tonen en opstappen.De bagage gaat in de koffer en perfect op tijd vertrekt het busje.Het zit niet helemaal vol, onderweg echter stappen nog veel mensen op.Het lijkt er op dat mensen aan de kant van de weg staan en wuiven zodat het busje stopt.Ik schat dat er zo een 25 à 30 zitplaatsen zijn, echter wordt er hier en daar nog een klapbankje geïnstalleerd, en de rest van de mensen moet maar recht staan.Niet voor iedereen even comfortabel, voor ons staat er een man die langer is dan dat het busje hoog is.De hele tijd met gebogen hoofd tegen het plafond staan is ook maar niets…

het busje, zoals er zo veel rondrijden in Panama

We kregen van de eigenaar van ons verblijf de plaats opgegeven waar we moeten uitstappen, nog slechts 40m te gaan met de valiezen, eenvoudiger kan niet.

Ook hier is de man, een Spanjaard, erg vriendelijk en behulpzaam.Hij vertelt oven zijn vriend alhier, een kennis aldaar… waarbij we ondertussen het idee hebben dat er meer niet-Panamezen in Panama wonen dan Panamezen.Ook hier zeer veel mensen welke uit Venezuela of Colombia ‘gevlucht’ zijn omdat het leven daar voor hen niet leefbaar was, opstand, oorlog, economische problemen …. .Migratie is een gegeven van altijd en overal ….

nest van het Suikerdiefje (Coereba flaveola), een vogeltje dat vanuit de VS elk jaar opnieuw migreert naar de warmerere streken van Amerika, dus niet enkel migratie bij mensen, veel vogelsoorten migreren elk jaar opnieuw

hier dan het vogeltje

de opening van het nest is onderaan … het vogeltje hangt onder de opening

We zijn nu in El Valle de Anton, een dorpje, erg toeristisch, in het laaggebergte, op ongeveer 500m hoogte

Kaart waar El Valle is aangeduid

de vallei ligt omgeven door niet zo hoge bergen

het kerkje van het dorp

deze berg wordt de ‘Slapende Indiaanse’ genoemd (rechts het hoofd, naar links borst, buik, zelfs een arm die naar beneden hangt (in de bruine kleur).Men kan deze berg beklimmen, hoogte ongeveer 1000m, 500m hoger dan het dorp El Valle

jungle en bergen (tot iets meer dan 1000m hoogte)

Vroeger was El Valle erg bekend omwille van de minikikkertjes welke leefden in Bromelia’s en andere epifyten op de bomen

epifyten op de bomen.Kikkertjes zagen we vele jaren geleden in Costa Rica in het water dat werd opgeslagen na een regenbui, in een kommetje tussen bladeren

De kikkertjes zijn ondertussen verdwenen in de natuur, zoals ik hierboven al heb verteld

We blijven hier 2 nachten.Overdag is het ook hier erg warm, maar eens na 18u wordt het duidelijk frisser dan in de hoofdstad.

passiebloem.De passieplant wordt hier veelvuldig gekweekt voor de passievruchten (maracuja).Hier maakt men lekker sap van

In El Valle komen veel vogels, orchideeën, vlinders voor.
Hier enkele vogels welke we in het dorp zien

het mannetje van de Gebandeerde Mierklauwier (Thamnophillus doliatus), een lid van de vogelfamilie die enkel in het tropische gebied voorkomt en zich voedt met insecten

het Suikerdiefje (Coereba flaveola)

de Zwavelborst Toekan (Ramphastos sulfuratus) is 48 cm hoog en zit hoog in een boom, bij het begin van het dorp, te roepen

(naam vind ik niet, er zijn heel wat gele vogels vermeld in de gids)

ook hier heel wat bomen met weinig of geen blad, maar met een grote hoeveelheid prachtige bloemen

ook Grote Kiskadie (Pitangus sulphuratus)

Zwartkopsoldatenspreeuw (Sturnella militaris)

Grote Cubavink (Tiaris olivaceus)

en de Roodkruinspecht (Melanerpes rubricapillus), slechts 17cm hoog

We gaan eerst op bezoek in en vrij kleine vlindertuin.Voordat het bezoek start wordt er eerst uitleg gegeven over de bouw van de vlindervleugels en hun interactie met het licht.

deze malachietgroene vlinder laat zich gemakkelijk fotograferen, de vlinder zit namelijk lange tijd op dezelfde plaats

sommige soorten blijven de ganse tijd aan de afsluiting van de vlindertuin hangen

 in elke vlindertuin wordt er fruit geven als voedsel voor de vlinders

Wat later stappen we naar het domein waar een coöperatieve van orchideeënkwekers hun centrum hebben.Wilde orchideeën die dreigen te verdwijnen omdat ze uit de natuur weggehaald worden, tracht men hier te kweken om ze dan opnieuw uit te zetten.
Momenteel is het geen bloeiseizoen, toch zien we enkele soorten orchideeën in bloei.

24-012 een soort Venusschoentje

een zwarte en zeer kleine orchidee

We keren wandelend terug en we gaan langs op de dagelijkse markt.

Een gedeelte is voorbehouden voor planten.Ook hier zien we wat orchideeën

Tijdens de tweede dag stappen we wat verder.Als eerste gaan we naar El Nispero (het Spaanse woord voor mispel).Het privé domein werkt mee aan onderzoek en bescherming van flora en fauna.
De mini-kikkertje welke hier tot enkele jaren geleden dé attractie vormden, zijn al sinds een tijdje overgebracht naar het Smithsonia onderzoekscentrum bij Panama stad.Dat centrum wordt geleid door Amerikanen.Er blijft nog heel wat te zien, we kijken enkel naar dieren uit Panama.

het eerste dier, nog voor we goed en wel binnen in het domein zijn, is deze eekhoorn

De vogels zitten in kooien, soms moeilijk te fotograferen.Andere dieren zitten soms maar deels achter tralies.Enkel dieren welke ook in Panama leven zijn heer voorgesteld

Geelwangamazone (Amazona autumnalis)

de Kaaiman

een loopvogel, groot lijf en relatief kleine kop, Grote Tinamoe(Tinamus major)

mannetje van de Bruine Hokko, 90 cm groot.We zagen het dier in het verleden al in het wild

en zijn wijfje

Cajenne Bosral (Aramides canjaneus)

Kaalkopooievaar (Mycteria americana)

We worden door een verzorger uitgenodigd om in het lokaal waar zich verlaten baby-dieren bevinden, binnen te komen.Het meest opvallende dier is de tweetenige luiaard. Het diertje zit in een grote vogelkooi, het hangt omgekeerd aan een stok.In zijn hok ligt een knuffel, we vragen ons af waarom, want het dier kan de knuffel niet vast nemen of het baby-tje valt op de bodem van de kooi. Luiaards immers hangen bijna hun ganse leven omgekeerd aan een tak.Opdat de verzorger het dier zou kunnen vastnemen, neemt hij de knuffel en houdt het voor de luiaard-baby. Ondertussen houdt de man het diertje wel vast.Waarschijnlijk voelt de knuffel zoals een luiaard mama, het dier neemt de knuffel vast, nu kan hij of zij uit de kooi gehaald worden

en dan krijgen we om beurt de baby luiaard in onze handen

een jong van de Geoffroy’s tamarin (mono titi) het aapje dat we ook al in het Metropolitan Park in Panama zagen

Terug tussen de volwassen dieren

de Zwarthandslingeraap

en dan het grootste roofdier van Amerika, dejaguar (Panthera onca) (leeuw in Afrika, tijger in Azië)

nog een reptiel, de Groene Leguaan (Iguana iguana)

er is een vrij kleine vijver, hier hebben we zicht op de bergen in de omgeving

Later wandelen we naar Piedra pintada, een grote steen met precolumbiaanse tekeningen.Er zijn kinderen bij de rots om de geschiedenis van de tekeningen te vertellen, in feite weet men heel weinig over de symboliek, de ouderdom en de betekenis

de rots ligt vlak naast een bergbeek

een idee over de grootte van de rots

de meest opvallende tekening

nog enkele andere tekeningen

antropomorf (het toekennen van menselijke eigenschappen aan niet-menselijke wezens) en zoömorf (dierlijke voorstellingen) zijn de woorden om dit te beschrijven.Nergens is meer uitleg te vinden, niet in reisgidsen, niet op internet, in geen enkele taal

Als laatste stappen we naar de grootste waterval van El Valle, de Chorro de Macho, met een hoogte van 35m. Nu is het geen regenseizoen, dus de hoeveelheid water in de waterval is beduidend minder.

het beekje met water uit de waterval

het wandelpad telt verschillende hangbruggen

en dan de waterval

we staan nog een eindje van de watervallen verwijderd

dichterbij zien we het water op steilere gedeeltes ook sneller stromen

het water is heel helder en zeer koud

Wij zelf hebben de temperatuur niet gevoeld.Vele mensen echter komen in dit gebied om in een bijna stilstaand ‘zwembad’ op de rivier te zwemmen

El Valle is een dorp en omgeving waar wel wat kan afgestapt worden.Voor al deze bezoeken samen, stapten we op 1,5 dagen 45.000 stappen.Gelukkig mogen we morgen de ganse dag op de bus zitten

kaart waarop de route welke we volgen is aangeduid.

We reisden met 3 achtereenvolgende bussen, de wachttijd tussen de bussen in is telkens 5 minuten.De laatste bus, van David naar Volcan, is een echte lokale bus, stopt om de haverklap om mensen op en af te laden, maakt een langere halt waarbij er allerlei verkopers hun voedsel, zelfs schepijs, komen aanbieden, hier staan we bijna een half uur.Voor de rest was de meer dan 500 km lange route perfect, we deden er ongeveer 7 uur over.

Volcan is in het paars aangeduid

Het plaatsje ligt op de Helling van de Baru-vulkaan, vandaar de naam .Over de weg is de afstand tot de grens met Costa Rica slechts 32 km, een grensovergang die voor Europeanen gesloten is.

Volcan (hoogte 1700m) lijkt op de kaart een grote plaats, er zijn veel wegen, maar eens ter plekke bestaat het dorp uit handel langs de grote weg, en heel veel straten welke we eerder als pad zouden bestempelen.We blijven hier 3 nachten, 2 dagen dus.

Het biotoop en de hoogte zijn hier weer totaal verschillend, dus verschillende planten, dieren, vogels.
De eerste vogel komen we al tegen op weg naar de hoofdweg

de Witkaakweidespreeuw (Sturnella magna) is duidelijk herkenbaar

Met een taxi rijden we ongeveer 4 km naar de Lagunas de Volcan, 2 meren op een hoogvlakte.
Het laatste stuk stappen we te voet, de weg is te slecht voor de taxi.Mensen die hier wonen rijden met sterke 4x4’s.

De wandeling verloopt voor het grootste deel in een mooi woud, er is een toegang tot het eerste en kleinste meer.

het kleinste meer, deels wat uitgedroogd

ver weg aan de andere oever zien we de Jacana (Jacana spinosa)

overal zien we deze roze bananen

de Waterhoen (Gallinula chloropus)

Wat verder komen we bij het tweede meer, een open plek.

heel wat planten staan in bloei

even zitten op een grote steen en rondkijken waar er vogels vliegen

sommige bomen hebben nogal erg kronkelige vormen

Stappen we nog verder dan krijgen we het ganse meer te zien, mooi gelegen.

wanneer we uit het bos komen vliegt de Kleine Blauwe Reiger (Egretta caerulae) plots weg

een deel van dit pad loopt vlak naast het meer

niet alleen vogels, ook vlinders fladderen hier rond

het einde van het tweede meer

Op de terugweg stappen we zo 1,5u naar een enorm grote boerderij, een koffieboerderij, hoewel er ook heel wat vee te zien is.

nog veel bloemetjes onderweg te zien

de glasvleugelvlinder

moeilijk te zien tussen de afgevallen bladeren

af en toe komen de hoge toppen uit de wolken

Op het reusachtige domein is men bezig om een 3,6 ha groot serrecomplex te bouwen.Hier zullen groenten gekweekt worden , watercultuur. Op deze hoogte immers heeft men een klimaat dat koeler is en dus goed is om sla, tomaten, wortels, … te telen.

een klein deeltje van de serres in opbouw.In tegenstelling tot de serres in Europa zijn deze wel heel hoog, misschien zal de teelt op meerder verdiepingen gebeuren

Vanaf de toegang van het domein tot de gebouwen, is het meer dan 2,5 km stappen.
Omdat we zowel in Colombia als in Costa Rica al verschillende koffieboerderijen bezocht hebben, vragen we gewoon wat informatie over hun koffies.Hier wordt Geisha koffie geproduceerd, dit is arabicakoffie, een van de 24 soorten (planten) die enkel op vulkanische grond kan groeien en speciale zorgen nodig heeft.Geisha is de streek in Ethiopië waar deze koffieplant van afkomstig is

we willen deze bijzondere koffie toch ook wel eens proeven.De prijs ligt veel hoger dan de normale koffie, de poeder wordt op een brievenweger afgewogen, het water mag net niet koken, en de toegevoegde hoeveelheid water is afgemeten.Geisha koffie is een zachte soort, niet voor mensen die “een straffe” koffie willen drinken, evenmin mag er melk toegevoegd worden

een van de tasjes Geisha koffie

Vanop het terras kijken we op de tuin met veel soorten bloeiende planten en heel wat soorten vogels die er rondvliegen

heel opvallend, het mannetje van de Costaricaanse Tanagre (Ramphocelus costaricensis)

en dit is zijn wijfje, helemaal anders van kleur

vrouwtje van de Costaricaanse tangara

Gray’s lijster (Turdus grayi)

Palm Tangare (Thraupis palmarum)

Bisschopstangara (Thraupis episcopus)

Roodkraaggors(Zonotrichia capensis)

een kolibri

en nog één

Hier laten we ons weer ophalen met de taxi om een heel eind verder naar de (voornaamste?) archeologische opgraving van het land te rijden.

Hier is geen toegang te betalen, er is minimale bescherming van de sites, maar de wandeling op het domein is zeer mooi.

de Koningsstaf, een erg grote bloem

en Heliconia’s

er loopt minstens 1 beek door het domein

met wat bamboe en planken is een brug gauw gemaakt

dit is een bloem van een bromelia.Deze bromelia’s groeien op een tak van de boom.Ze hangen echter niet vast op die tak.Wanneer deze bloem begint te groeien, valt de gans plant van de tak, te zwaar …

speciaal blad
Deze Barriles site is zo ongeveer 1500 jaar oud, en is bij de laatste vulkaanuitbarsting van de Baru vulkaan helemaal bedekt geworden.

allemaal erg amateuristisch.Maar ja, het archeologisch museum in de hoofdstad Panama is al meer dan 10 jaar gesloten door geldgebrek

hier wordt het dorpshoofd, of een ander belangrijk figuur, gedragen door een onderdaan

graven welke onder de lava vandaan gehaald zijn.Waarschijnlijk zit hier nog veel meer onder de grond, maar geld ontbreekt om verder te werken ….

hier heeft men een voorbeeld hoe de keramiek gevonden werd tussen het vulkanisch gesteente (namaak)

stenen voorwerpen zijn hier verzameld

deze cultuur wordt de Barriles cultuur genoemd.Barriles betekent ‘vaten’, die men hier in grote getale gevonden heeft

Na de rondgang vragen we waar we de keramiek kunnen zien.Die wordt bewaard in een hok achter slot en grendel.

de uitstalkasten zijn in isomo, resten van isomo dozen

zogende vrouw met kind: een dier met menselijke eigenschap of een mens met een dierenkop?

Om terug te keren wachten we op de bus.Er stopt echter een auto waarvan de chauffeur ons wil terug meenemen.De man spreekt liever Engels dan Spaans, hij is echter nogal hardhorig.Geen wonder, de man is als erg oud, 32 jaar geleden met pensioen gegaan.Hij woonde in Panama stad en was viroloog.Hij is erg begaan met het Corona-virus dat nu in opmars is.Hier woont hij helemaal in de natuur op een kleine boerderij.

De tweede dag nemen we de bus naar Cerro Punta, dat is nog verder in de bergen dan Volcan.Cerro Punta is het hoogst gelegen dorp in Panama, op zo een 2000m hoogte.Het is hier beduidend koeler dan beneden bij de zee, vriezen doet het hier echter nooit.

omwille van het klimaat is Cerro Punta een uitgelezen plaats in panama voor het kweken van groenten, bloemen en klein fruit

zo een 60% van al de geconsumeerde groenten in Panama wordt hier gekweekt

groot probleem echter is dat de vallei hier niet meer zo breed is en dat alle beschikbare ruimte langs beide zijden van de rivier al benut is

dat betekent dat men op de steile hellingen bos heeft gerooid om daar velden aan te leggen.We zien echter al duidelijk dat bij hevige stortregens het laagje bodem gewoon wegspoelt, dus dat de grond voor tuinbouw beperkt in tijd zal kunnen gebruikt worden.

misschien niet zo goed te zien op de foto hoe steil dit veld wel is, voor de (gast)arbeiders echter een zware klus want letterlijk alles is handwerk

Het bos dat verdwenen is (en dus ook opnamecapaciteit voor het broeikasgas CO₂) is voor altijd weg.In feite niet zo een goed idee.
Wat zou dan een mogelijke oplossing zijn, in serres in lagen boven elkaar groenten kweken, zoals we ook al zagen in Azië, en zoals het waarschijnlijk ook zal gebeuren bij Finca Janson coffeefarm.

Wanneer we van de bus stappen, staat er (gelukkig) een taxi die net iemand heeft afgezet.We moeten immers nog zo een 7 km verder.

Daar begint het 4000 km² groot (bijna 14% van de oppervlakte van België) Parque Internacional La Amistad (PILA), of het internationaal natuurpark van de Vriendschap.Het grootste gedeelte van het park bevindt zich in Costa Rica -daar zijn we echterniet geweest omdat het park enkel via een expeditie kan bezocht worden.Enkel hier in Panama langs de Pacifische zijde (Cerro Punta) kan men op een eenvoudige manier in het park geraken.

PILA waarbij de rode pijl aanduidt waar wij het park bezocht hebben

de toegangsweg in het park

veel soorten planten, verschillende in bloei

waar zien we een vogel …. toch weer achter het bladerdek verdwenen ….We horen een vogel, maar waar kunnen we hem zien …

ja daar hoog in de bomen, maar niet volledig om een mooie foto te hebben, misschien straks ….

zeker is, deze vogels vinden hier voedsel, de bessen zitten in trossen aan deze boom.En dan de vraag, welke vogel is het?Moeilijk te zeggen, want te weinig poses, dus te weinig info

mooie Heliconia’s

we komen op een open plek.Hier is een gebouw voor de parkwachter.Er is echter niemand, waarschijnlijk komt buiten het seizoen iemand enkel openen en sluiten

op een open plek vliegen deze Blauw-Wit Zwaluw (Pygochelidon cyanoleuca)aan en af

Op dezelfde open plek zien we nog enkele vogels, typisch voor dit hoogland

het wijfje van de Bloedtangare(Piranga bidentata)

en haar mannetje.De naam komt van zijn kleur, zo te zien

een grondvogeltjes, goed te herkennen aan zijn tweekleurige bek, de Bergdwerglijster (Catharus frantzii)

Hier zijn 3 wandelwegen, het grootste gedeelte van het park blijft natuurlijk, een veilige habitat zowel voor planten als voor dieren.
Wij maken 2 kleinere wandelingen in het mooie gebied.

ja een dikke trui, dit is de hoogste en koudste plek voor deze reis, we hebben hiervoor speciaal een trui meegebracht (was ook noodzakelijk om uit België te vertrekken)

mooi in het zonlicht, deze grote boomvaren

prachtige rode bromelias … alleen … hoog in de bomen

Cabanis’ Lijster (Turdus plebejus), typisch voor dit gebied

mooi gekleurd en daardoor opvallend, deze Halsbandzanger(Myioborus tordequatus)

blij dat we onze wandelstokken meehebben … dit is hier geen ge-effend pad

bomen en takken zijn begroeid met mossen en epifyten (planten welke op andere planten groeien, enkel voor de plaats, het zijn geen parasieten)

de bruggetjes zijn uit dikke planken gemaakt, dus wel bestand tegen het vochtige klimaat

de Rode Boomloper (Margarornis rubiginosus), zijn voorzijde is niet te zien, die kleeft immers steeds tegen een boom of tak

Gele Feetiran (Empidonax flavescens), een klein vogeltje

nog zo een vogel die aan de boom kleeft, de Vlekkruinmuisspecht (Lepidocolaptes affinis)

mooi, de aders van dit reuzenblad tegen de zon gezien

en het laatste vogeltje hier, op een steen bij de rivier.Naam onbekend, te gewoon om ergens te vermelden denk ik ….

overal in het gebied stroomt er water, kleine of grotere beken, voldoende hier om de landbouw van water te voorzien

en stromen maar …

We hebben het telefoonnummer van de taxichauffeur voor alle zekerheid genoteerd, want in het park zien we kort enkele andere mensen, vervoer naar Cerro Punta is er bijgevolg niet.
Na het park rijden we naar Finca Dracula, een bedrijf waar speciale orchideeën gekweekt worden en met een mooi natuurgebied deels met gekweekte planten, deels woeste natuur

een vijver is steeds een extra aantrekking

Het gedeelte met de orchideeën kan enkel geleid bezocht worden, om het uur is er zo een bezoek
Enkele beelden van speciale orchideeën

dit type orchidee noemt Dracula (het lijken 2 tanden naar beneden), de naam van het gebied

We zien nog vele andere soorten, te veel om ze hier allemaal weer te geven.Nadien bezoeken we nog enkele delen, gesloten tenzij met een geleid bezoek

Met al deze mooie bloemen eindigt ook ons huidigbezoek aan de bergen.