Reisverhaal «De werkelijke onwerkelijkheid: Salar de Uyuni»

Het jaar van de zomer: deel 1 | Bolivië | 0 Reacties 04 Mei 2008 - Laatste Aanpassing 25 Augustus 2010

sur - re - a´ lis - me
       is                          de visuele verbeeldingskracht    
losgemaakt    van het verstand en de logica,                    
waardoor  het                        onderbewustzijn in staat is onthullende, suggestieve voorstellingen te scheppen. Het   toeval bepaalt          dat       absurde,           zinsbegoochelende fantasieën in zowel 2- als 3-dimensionale afbeel                                  dingen ontstaan.

Het doel van dit verhaal is duidelijk. De uitvoering een onmogelijke opdracht. Beschrijven wat we gezien hebben, daar in het verre zuidwesten van Bolivië.
Salar de Uyuni, 12.000 vierkante kilometer bovenzinnelijke kwijl producerende letterlijk en figuurlijk oogverblindende verbazende schoonheid op 3650 meter hoogte.

Het is ongeveer 6.30u wanneer we in Uyuni arriveren. Nu we ons kunstgebit, na het eindeloos gehobbel, eindelijk terug op zijn plaats hebben gekregen, begint het als gek te klapperen wanneer we uit de bus stappen. Ze hadden ons gezegd dat het hier koud kon zijn, maar het temperatuur verschil is toch net  iets groter dan verwacht. Het vriest hier! 
40.000 Jaar geleden is het allemaal begonnen met het reusachtige prehistorische Minchinmeer. Het droogde op en de Salar de Uyuni, met haar naar schatting 10 miljard ton zout, bleef over. 25.000 Ton ongeveer wordt er jaarlijks op hoopjes geschept en in zakjes gestopt. Ze zijn hier dus nog wel even bezig. Het is hier zo plat en zo groot, de lucht zo zuiver en zo droog, dat dit het perfecte plaatsje is om satellieten te kalibreren. Uyuni, ooit een welvarend spoorweg stadje, zou er waarschijnlijk al lang niet meer zijn moesten wij er niet zijn. Wij, de toeristen. Een zeventig tal touroperators proberen elke dag opnieuw, de vele bezoekers die hier neerstrijken weg te houden uit het jeepke van de concurrentie en ze vervolgens in hun eigen 4X4ke te stoppen. We worden  meteen aangesproken door een vriendelijke dame die spontaan haar diensten aanbiedt. Niets overhaasten denken we. Onze eerste prioriteit is een hostel vinden en vervolgens rustig bekijken wat zoal de mogelijkheden zijn. Zelfs met de hulp van de vriendelijke dame lukt het niet meteen iets te vinden. Al bibberend gaan we van het ene naar het andere adresje. Uiteindelijk vinden we een plaats om te slapen. Een andere vriendelijke dame lokt ons binnen in haar bureautje en als we willen kunnen we meteen in het jeepke. Bijna iedereen boekt hier een 3-daagse tour, maar wij zijn gulzig en willen een 4-daagse. Omdat dat blijkbaar niet zo evident is, het zonnetje ondertussen haar werk doet en de boel opwarmt en omdat we honger hebben, gaan we eerst ontbijten op een terrasje. "Hebben jullie al beslist?" vraagt de vriendelijke dame van het bureautje, tien minuten later. "Nee, nog niet" antwoorden we met een mond vol toast en ei. Na het ontbijt zetten we onze speurtocht verder. We gaan op zoek naar Isabelle, een Belgische dame die samen met haar Boliviaanse man, trips op de Salar organiseert. Na heel wat geloop zetten we haar telefonisch uit haar bed. Ze is sinds vannacht terug uit België en zal de eerstvolgende weken geen tours organiseren. We zoeken verder. Hoe meer bureautjes we binnen stappen hoe moeilijker de keuze. We hebben gelezen over een organisatie die aan de hand van een soort van ervaringen database een ranking heeft van de diverse touroperators. Na lang zoeken komen we te weten dat de organisatie (ranking Bolivia) als dusdanig niet meer bestaat maar we vinden wel de drijvende kracht achter het idee. Een Boliviaanse bioloog, boordevol nuttige tips, eigenaar van een bibliotheek met een pak boeken en tijdschriften over Bolivië en daar bovenop een bijzonder gezellig café restaurant met ... verwarming. We zijn deze man erg dankbaar voor de tips die we hebben gekregen. Niet alleen in verband met de Salar maar ook voor onze jungle avonturen die we nadien hebben mogen beleven. Absolute hoogtepunten van onze reis en verhalen die jullie nog te goed hebben. Na heel wat over en weer geloop vinden we uiteindelijk wat we zoeken bij Blue Line Service. Een vierdaagse tour voor een redelijke prijs. We gaan dit vieren in een onverwarmd pizza restaurant en kruipen in ons onverwarmd bedje. De volgende ochtend worden we al vroeg gewekt door de kazerne trompetten die vrolijk het feest van de arbeid inluiden. We nemen een douche. IJskoud is hij . Tenminste die van mij. Anita en Jeroen hebben blijkbaar meer geluk. Ik kies voor een lokaal ontbijt en krijg een stevige maaltijd met frietjes, ei en een ferme lap lama vlees. Bij het agentschap aangekomen komen we te weten dat we de jeep zullen delen met een Belgisch koppel (Thomas en Leen) die we net voordien tijdens het ontbijt hebben ontmoet en een Mexicaans koppel. Niet veel later zijn we onderweg met onze Toyota Landcruiser. Onze eerste halte is om de hoek. Cementerio de trenes. Een waar treinkerkhof. Op een troosteloze woeste vlakte staan bewegingloos en ontdaan van al wat eventueel bruikbaar zou kunnen zijn, de stille naakte getuigen van de stomige glorie van weleer. Hun roestige kleur contrasteert perfect met het intens blauw van de hemel. Stomen over de zoutvlakte kan niet meer maar aan bewondering hebben ze geen gebrek. Fototoestellen komen tevoorschijn. Het biepgeluid van het scherpstellen en het klikken van de sluiter is alom aanwezig. In ons hoofd weerklinkt gegil wanneer we op het roestige staal klimmen en een ruk geven aan de ingebeelde stoomfluit. En dan gaat het richting zoutvlakte. De eerste witte glimpen duiken op. Aan de rand, in het troosteloze dorpje Colchani met zijn grijsbruine huisjes met daken van gras toont een klein vrouwtje ons hoe het zout, dat eerste door de arbeiders op hoopjes is geschept en vervolgens in oude vrachtwagens  geladen, gedroogd wordt en in zakjes gestopt. Hoewel ze met veel zijn, die hoopjes zout, denk ik dat ze eenzaam zijn, net zoals de mensen hier. Terug in de Toyota is het voor mij duidelijk. Hier gaan we ogen tekort komen! Onze eerste echte rit over het zilte witte zout van deze bijna onmetelijke vlakte is bijzonder. Het perfect witte en het perfect blauwe is onwezenlijk en doet afstanden vervagen. De grootsheid maakt je nietig. We stoppen aan het eerste zouthotel hier gebouwd. Niet meer in gebruik maar alles is er nog. Muren en stenen, stoelen en tafels, bedden van ... zout. We stuiven verder over de vlakte. Of is het zweven zoals de eilanden in de verte? Ons doel is de vulkaan Tunupa. 5432 Meter hoog en dochter van de oppergod Viracocha. Na een periode van barre droogte en ontbering, gaat ze naar de bergen in het westen. De reus Sajama ontfermt zich over haar en wordt verliefd. Desondanks wordt zij verliefd op de jonge en galante Huayna Potosí, die haar verlaat na hun eerste liefdesnacht. Beschaamt vlucht Tunupa. Geleid door het Zuiderkruis dat Viracocha voor haar in de hemel doet verschijnen. Uitgeput zet ze zich aan de rand van de weg en weent. Ze weent ontzettend veel en haar tranen worden de Salar. 
Ze is mooi, deze dame. Aan haar voeten zullen we overnachten. Tijdens het middagmaal verorber ik met veel smaak mijn tweede (stuk) lama van vandaag. En dan is het speeltijd. We rijden terug de zoutvlakte op. Onze gids laat ons even zien hoe het moet en vervolgens gooien we ons, met een kinderlijk enthousiasme, in de wondere wereld van de illusionaire fotografie op de Salar. We amuseren ons rot. Al lachend rijden we terug richting hostel. Dan worden we stil. De zon maakt zich klaar voor de nacht. We stappen uit de jeep en wandelen over het witte zout dat langzaam in een schilderspallet verandert waarvan de kleuren niet van deze wereld zijn. Perfecte pasteltinten, een gouden horizon, diep pruisisch blauw... Een adembenemende voorstelling is het. Een flamingo keert terug naar zijn nest en vliegt laag over zijn eigen reflectie in een kleine lagune aan de rand van de Salar. Hallucinant mooi is dit. Na het avondeten trotseren we nog even de koude en kijken we naar de miljoenen sterren en bijhorende nevels. Het Zuiderkruis waakt nog steeds over de slapende Tunupa achter ons. We drinken een slokje rum en kruipen ons bedje in. Om 6u staan we al terug in de bijtende kou want we willen er absoluut bij zijn wanneer de zon ontwaakt. Het is wel even wachten voor ze er is (ah ja, want we zitten hier op een kleine 4000 meter hoogte). Weer geeft deze Godin van kleur en warmte het beste van zichzelf. Hoe kan iets toch zo mooi zijn? We nemen ons ontbijt en starten de beklimming van Tunupa. Voor de top zijn we veel te laat vertrokken maar de mirador moet haalbaar zijn. Ze is letterlijk adembenemend. De ijle koude lucht grijpt je naar de keel. Onderweg komen we een herder tegen. Hij heeft het over een mummie of zo maar we begrijpen er niet veel van en stappen verder. Wat verder is er eentje die iets over een sleutel zegt. Weer geraken we er niet wijs uit, tot er achter ons een oud vrouwtje komt aanhollen. Al puffend en hijgend (we zitten hier boven de 4000) geeft ze de sleutels van de grot met de mummies. Inderdaad, wat verderop vinden we de grot. De sleutel past in het slot van de kleine ijzeren deur. Traag doe ik de deur open. De metalen scharnieren maken een schril geluid. Onze ogen zien even niets terwijl ze zich langzaam aanpassen aan de duisternis. Enkele zonnestralen schijnen doorheen een kleine opening in de rotswand en door de kier van de metalen deur. Hoewel we stil zijn kan ik me voorstellen dat we toch de vrede verstoren van de familie die hier duizenden jaren geleden een laatste rustplaats heeft gekregen. Schoorvoetend ontdekken we de verschillende lichamen en verbazen we ons over de lappen stof, het haar en de stukken gedroogde huid op hun vergeelde botten. We fluisteren: "Moesten deze mensen destijds geweten hebben dat ze nog zoveel bezoek zouden krijgen hadden ze waarschijnlijk een andere plaats uitgekozen om te gaan rusten. Zonder ze te willen wekken sluiten we zachtjes de lage, groene ijzeren deur achter ons, klimmen verder en worden beloond met een prachtig uitzicht over de Salar. Viscacha's (lijkt op een kruising tussen een konijn en een eekhoorn) springen vrolijk van steen tot steen. Op de terugweg kruisen we het pad van een slang en na het eten rijden we naar Isla Incahuasi. Te midden van de eindeloze zoutvlakte rijst plots een eiland, vol met cactussen. Niet zomaar cactussen. Nee, deze jongens zijn hoogbejaard maar indrukwekkend. Sommige zijn tot 12 meter hoog! Als je weet dat ze ongeveer 1 centimeter per jaar groeien, ken je meteen hun eerbiedwaardige leeftijd... De bodem waarop ze zich verankerd hebben zijn koraal fossielen die heeeeél lang geleden door moeder aarde tot op deze hoogte zijn gestuwd. Vanop het eiland overschouwen we nog eens de witte vlakte met aan de horizon bergen en vulkanen. We ruilen het Mexicaans koppel voor Filippe, een Franstalige, perfect Nederlands sprekende, Belg die al een tijdje in Ecuador woont. En plots is Robert waarschijnlijk de enige gids op de Salar die zijn jeepke heeft volgeladen met allemaal Belgen. Vive la Belgique! Tenminste als het nog bestaat... denken we erbij. We rijden naar San Juan waar we zullen overnachten. Het is een heel eind en laten dan ook op een bepaald moment het zout achter ons. Terwijl stofwolken in een spiraalvormige beweging langsheen de flanken van de 4X4 achter ons opstuiven zien we een kudde sierlijke vicunas zuinig knabbelen aan de kleine plukjes gras in deze weidse vlakte. We rijden langs het geboortedorp van onze gids. Colcha'k is de naam en het heeft een ziekenhuis dat zijn centen krijgt van ... Dendermonde. It's a small world after all... We installeren ons in het hostel en verstoren voor de tweede keer vandaag de rust van duizenden jaren oude zielen. In kleine lava grotten liggen (of zitten) de gemummificeerde resten van een pre-inca beschaving. De felrode gloed van de ondergaande zon geeft ons en misschien ook de eenzame zielen op deze Kausay Wasi begraafplaats een warm gevoel van binnen. Aan de buitenkant echter is het heel wat frisser en we haasten ons naar het hostel voor kip met gebakken banaan. Filippe vertelt ons over zijn ervaringen met een groep blauwbloedige Belgen waarvoor hij een rondreis door Ecuador had georganiseerd. Het is een lachwekkend maar tegelijk ook droevig verhaal. Hoe arm ben je als je veel geld hebt maar niet meer weet hoe je moet genieten. We sluiten de avond af met een wijntje en een pracht van een sterrenhemel.
Na een warme douche (Kost iets extra maar dat betalen we met plezier. Er is trouwens geen mens denk ik die het in zijn hoofd zou halen om hier een koude douche te nemen.) en een lekker ontbijt rijden we eerst richting Chili. Een semi actieve vulkaan laat met een rookpluim zien dat ze nog steeds zou kunnen, moest ze willen. Woestijnen die om de paar kilometer een andere pastelkleurige jas aantrekken. Rotsen, grillig mooi van vorm. Groene bubbels in het goudgele zand die 1 mm per jaar groeien. Een steen, arbol de piedra in de Siloli woestijn, die elk fotomodel jaloers maakt omdat hij zoveel gefotografeerd wordt. Bergen vol kleurrijke mineralen. 't Is niet normaal hier. We rijden verder naar de laguna's. Verschillende mineralen en algen geven ze allemaal een eigen kleurrijk karakter. In de ruïnes van een klein mijndorpje smikkelen we, zittend op een steen met ons bord op de schoot en een pracht van een view, van onze lunch. We rijden verder, naar het NP Reserve Nacional Eduardo Avaroa. Gelukkig zit de gids aan het stuur. Wij zouden geen meter verder geraken omdat we steeds zouden stoppen om foto's te nemen. Ik ben moe maar kan mijn ogen niet sluiten. Dit is zo mooi! De entree van het park is magnifiek. In een bed van pekzwarte lava ligt een meer. Rood, wit en blauw van kleur door algen en mineralen. Bevolkt door duizenden flamingo's die hun voetjes (één tegelijk) opwarmen in het vulkanische nat. We raken er niet op uitgekeken maar moeten verder. Huayllajara is de naam van ons hostel en is gelegen op 4270 meter. Zes Belgen op één kamer. Gezellig maar koud. Gelukkig is er een kacheltje in de eetplaats. De volgende ochtend, om 5.30u al, vertrekken we. Tanden poetsen is voldoende want er is geen tijd en doorslaggevender, geen warm water. Blijkbaar wil elke jeep als eerste arriveren bij de geisers van Sol de Mañana, gelegen op bijna 5000 meter hoogte. We stuiven door de donkere nacht. Onze gids wint en we arriveren als eerste. De zon is nog niet op en het is koud, ontzettend koud. Tenzij je op zo´n spuitgat zou gaan staan, dan zou het weer te warm zijn zoals die ene keer toen een Italiaanse toerist, via zijn broekspijp,  zijn edele delen werden gestoomd... Zwavel hete waterdamp is alom aanwezig. Wanneer de eerste zonnestralen dit schouwspel verlichten rijden we jammer genoeg al weg. Even later snap ik waarom. In het midden van dit buitenaardse landschap is er een vulkanische lagune. Het vriest dat het kraakt maar wij gaan uit de kleren en nemen een bad in dit heerlijk warme water. Door de mist van waterdamp zien we de anderen rondom bibberen van de kou. Alles wat ze mee hebben aan kleren hebben ze aangetrokken en toch klapperen hun tanden onbeheersbaar. En wij drijven rond terwijl de zon het landschap de nieuwe kleur van de dag geeft. "En wat ga je daar dan doen in Zuid Amerika?" vroeg onze nieuwe IT-manager met een licht bedenkelijk trekje om zijn mondhoeken. "Ah, genieten natuurlijk!" was het simpele maar eerlijke antwoord. Goe bezig zou ik zo zeggen, niet? En dat het hier koud is wordt bewezen wanneer ik mijn natte zwembroek op een steen in de zon leg om te drogen. Enkele minuten later al is ze stijf bevroren en behoudt ze stokstijf de platte vorm van de steen wanneer ik ze opneem. We ontbijten en rijden dan verder naar Laguna Verde. Niet echt groen vandaag omdat er geen wind is (heeft iets met de algen te maken) maar wel de perfecte weerspiegeling van de kleurrijke vulkaan. Op de terugweg stoppen we nog eens bij Laguna Colorado, worden surrealistische beelden op ons netvlies gebrand in de Desierto de Dali en zien we wat duizenden jaren zanderige wind kan doen met rotsformaties in de Valle de Las Rocas. Temidden van deze rotsen ligt het dorpje Villamar, waar alles klein is, ook het kerkje. Eenmaal terug in Uyuni blijven we, als echte Belgen, bij mekaar en nemen onze intrek in hostel Marith. Na een warme douche neemt Filippe ons mee naar een lokaal restaurant voor een lekkere lap lamavlees. Nadien trekken we naar het (verwarmde) café van de leuke bioloog. De sfeer zit er goed in en de drankjes worden geschonken in glazen met wel heel bijzondere vormen. Als klap op de vuurpijl vieren we Jeroen's verjaardag met één grote kom Cuba Libre waar we met z'n allen van drinken. En voor één keer is het helemaal niet koud wanneer we op zoek gaan naar ons bedje...