Reisverhaal «La luna llena sobre el río Quiquibey - deel 5»

Het jaar van de zomer: deel 1 | Bolivië | 0 Reacties 23 Mei 2008 - Laatste Aanpassing 19 Februari 2011

viernes 23 de mayo

Todok, todok, todok, todok...
De eerste zonnestralen priemen nog maar net doorheen de kieren van onze hut of we worden gewekt door het geluid van doffe ritmische slagen. Niet zo ver van ons vandaan molesteren enkele jonge vrouwen hun rijst in een tacú. In een gestage neerwaartse cadans meppen ze met een houten paal in iets wat op een houten beker op voet lijkt en ontdoen zo de rijstkorrels van hun weerbarstige omhulsel. Water uit de waterton ontvreemdt het laatste restje slaap uit onze ogen. Lidia verwelkomt ons met een lekker ontbijt van pasta en een flink stuk kaas uit de piepschuimen doos. We zijn blijkbaar niet de enigen die het lekker vinden. Mieren en andere kleine kruipwezentjes hebben de weg tot in de doos gevonden en gedragen zich alsof ze eregasten zijn op een of ander decadent banket. Dag vijf zijn we, waarschijnlijk halfweg onze tocht en de piepschuimen doos heeft nu al al haar geloofwaardigheid als veilige haven voor onze "verse" voedingswaren verloren. Beestjes of geen beestjes, de dunne koeken die Lidia heeft gebakken zijn erg lekker. Vandaag gaan we de community van wat naderbij bekijken en we beginnen met het schooltje. Don Felipe en Genaro stellen ons voor aan de kinderen. De jongsten zijn 6, de oudsten 14. Samen in één klasje zitten ze in kleine groepjes op stokoude schoolbanken. Of op geïmproviseerd meubilair. Knoestige boomstronken die dienst doen als stoel of als poot van bank of tafel. De school is belangrijk voor ze dus dragen ze hun netste kleren. Van een apetrotse leraar leren we hoe het er hier aan toe gaat. Van 8 tot 12.30u hebben ze les. Vooral rekenen en taal. In de les handenarbeid leren ze de praktische dingen. Pijl en boog maken bijvoorbeeld. Nu nog in het klein om te oefenen. Later als ze groot zijn (en dat is hier al erg vlug), om te overleven. We zijn maar wat vereerd als we van hen een halsketting met mooie kralen krijgen en een boogje met drie pijlen. Elke pijl heeft een specifieke punt, afhankelijk van de prooi waarvoor hij gebruikt wordt. De pijlpunt en de schacht zijn van verschillende houtsoorten gemaakt. Perfect aan elkaar verbonden en naadloos afgewerkt met een fijne draad. Het moet een mooie vogel zijn geweest die zijn kleurige veren heeft geleend om achteraan op de pijl voor een stabiele vlucht te zorgen.

Na het schooltje krijgen we de bewaarplaats voor de rijst te zien. In een open hut met verhoogde vloer liggen de volledige rijststengels op grote stapels te drogen. Tot één jaar lang blijft het op deze manier bewaard. Wat verderop zijn enkele leden van een gezin 'paños de jatata' aan het weven. Met vaart, grote vaardigheid en een dikke bolo (bol coca bladeren) in de wang, weven ze repen van de bladeren van de jatata palm op en tussen iets wat lijkt op een lange smalle ladder van dunne plankjes. De jatata palm is perfect als dakbedekking. Zuiver, meer vuurbestendig dan welke andere palmsoort ook en gaat vijftien tot twintig jaar mee. Normaal gesproken maken ze enkel wat ze nodig hebben voor hun eigen hut. Alleen als ze wat extra centen nodig hebben - TV kijken kost tenslotte benzine - maken ze er wat meer die ze kunnen verkopen. Net zoals bij ons kunnen vrouwen hier ook meer dan één ding tegelijk. Ze vlecht met haar handen haar dak en wiegt met haar dikke teen haar baby. Een kleurrijk doek hangt in het midden van het huis. Ergens in het doek haar kind, een draad van het doek naar haar dikke teen en meer moet dat niet zijn.


Het stamhoofd neemt ons terug mee naar zijn hut en vertelt over de geschiedenis van zijn volk en zijn dorp. Ongeveer 18 jaar  wonen ze nu hier. Eeuwenlang waren ze nomaden maar daarvoor is de 'beschaving' te dichtbij en met de komst van de kolonisten uit de Altiplano regio, het gebied te klein geworden. "Heel ver weg, diep in de jungle richting Perú leven indianen waar niemand contact mee heeft. Ze zijn naakt en gevaarlijk en schieten met hun gifpijlen als je in hun buurt komt",  vertelt Don Felipe ons. Genaro bevestigt dat hij ze ooit gezien heeft en meteen moest wegvluchten. Vreemd, dit is al de derde keer dat we een soortgelijk verhaal te horen krijgen... Don Felipe vertelt ons over een meer, over 'laguna azul'. Het is een verhaal waar we niet zo erg veel van verstaan maar het moet een fantastische plaats zijn. "Vroeger waren er heel veel dieren maar toen is er iemand gaan wonen en kwamen er steeds meer mensen. Zelfs met watervliegtuigen kwamen ze op de dieren jagen. Omdat de man die er woonde geen respect had voor Pachamama werd hij ziek en stierf. Nu is het meer verlaten en keren de dieren weer." Ik vraag of het moeilijk is om daar te geraken. "Het is flink wat uren stappen maar als we erg vroeg vertrekken kunnen we op één dag tot daar en terug" en meteen voegt hij eraan toe dat we morgen samen met hem zullen gaan. We hadden al gemerkt dat de waterton in de buurt van onze hut op een of andere manier constant vers water krijgt. Het dorpshoofd legt ons uit dat verdrop een bron is en daar gaan we nu naar toe. We verlaten het dorp en volgen de twee naar het woud. We stappen lichtjes bergop door de dichte begroeiing. De ondergrond wordt zompiger. Trots toont hij ons een klein betonnen bouwsel. Nog niet zo erg lang geleden hebben vrijwilligers van Proyecto Agua Indígena het water van de bron gevangen in een betonnen ton. Een dunne buis in PVC brengt het verse water helemaal tot in het dorp waar het kinderlevens redt. Voorheen dronken ze water uit de rivier maar wat ze niet wisten was dat ver weg, meer dan 3000 meter hoger, steden zoals La Paz en mijnbouw het water verontreinigen. Heel wat van hun kinderen hebben dit niet overleefd. Langzaam worden ze zich bewust van het gevaar. Alhoewel, tijdens onze tocht heb ik Genaro regelmatig water uit de rivier zien drinken. We rusten 'un ratito' en gaan dan op zoek naar la palmera majo. Het duurt niet lang voor we er een hebben gevonden. Genaro omstrengelt de stam met armen en benen en klimt omhoog. Zijtakken zijn er niet dus moet er flink genepen worden met die benen. Enkele tellen later regent het dikke zwarte bollen. We plooien de onderkant van ons hemd naar boven en laden onze geïmproviseerde buidel met de zaden. Jungle-melk maken ze er van of gebruiken de olie als brandstof om voedsel te drogen. Voor hun haar wordt het blijkbaar ook gebezigd en geweekt in water worden ze zacht genoeg om als snoepje te dienen waar de kleintjes een grappige zwarte snoet van krijgen.

Terug in het dorp merken we een ongewone  bedrijvigheid. We zijn dan ook stomverbaasd wanneer we oog in oog komen te staan met een heuse filmploeg, aangevoerd door een blanke dame. De verassing is wederzijds blijkbaar. "Hoe zijn jullie hier in hemelsnaam verzeild geraakt?" Wat later komen we van haar te weten dat ze een documentaire komt draaien in opdracht van 'Consejo Regional Tsimane-Moseten'.
Net voor de avond valt zoeken we verkoeling bij en in de rivier. Een grote kano vaart aan de overkant voorbij. "La cruz roja" (het rode kruis) vertelt een man ons. "Eén of twee keer per jaar komen ze langs. Ze zijn op weg naar San Luis Grande, de verst verwijderde community. Op hun terugweg zullen ze ook hier halt houden". De lage waterstand speelt ook hen parten en regelmatig zien we ze uit de boot springen om hem naar dieper water te duwen. De kano verdwijnt uit het zicht om niet lang nadien terug te keren. Blijkbaar te laat om nu nog verder te ploeteren en varen naar een zandbank waar ze hun kamp opslaan. Een en al bewondering hebben we voor de Canadese cineast die de kleine bijtvliegjes straal negeert en in haar blootje een verkwikkend bad neemt in de rivier. Uit angst voor de jeuk doen wij tot nader order nog steeds onze kleren uit en aan onder water.

Wanneer de nacht is gekomen nemen we een bankje uit het schooltje en kijken naar de ontelbare sterren. Het is aardedonker. Wij zien geen hand voor de ogen en toch rent er nu en dan een kind voorbij. Zalige warmte, vanbuiten en vanbinnen. Flarden van herinneringen uit mijn kinderjaren zweven voorbij. Niets concreet. Niet zozeer het verhaal maar eerder het gevoel van toen. God, wat voelen we ons vrij. Dit is het waarvoor we gekomen zijn! Een schaterende kinderlach haalt ons terug. In het schooltje speelt de TV: "The Gods must be crazy"

Naar: " La luna llena sobre el río Quiquibey - deel 6"