Reisverhaal «Wie houdt er niet van Malakka?»

Maleisië, Singapore en Borneo 2017 | Maleisië | 6 Reacties 07 Juli 2017 - Laatste Aanpassing 14 Oktober 2017

Op het overbevolkte pleintje tussen de terracottakleurige gebouwen van Christ Church, het Stadthuys en de klokkentoren word ik niet alleen terug gekatapulteerd in de koloniale tijd, maar ben ik ook terechtgekomen in een toeristisch walhalla. Een groot contrast met de hoofdstad waar het toerisme niet zo zichtbaar is. Kitscherig gepimpte fietstaxi's vertrekken in colonne en zetten hun aanwezigheid extra in de verf met knallende muziek. Of dit betekent dat Malakka ook voor mij een paradijs is, zal ik tijdens mijn bezoek ontdekken. 

***

Jonker Street barst uit zijn voegen van de eetstalletjes en souvenirshops. Ik bewaar de winkeltjes voor de avond, eerst dompel ik mij onder in de geschiedenis van Malakka dat van klein kustdorpje uitgroeide tot het centrum van een belangrijk handelsrijk. De Portugezen, Nederlanders en Britten waren er om beurten in geïnteresseerd. Het ontstaan van de stad lijkt op een sprookje. Daarvoor keren we terug naar het begin van de vijftiende eeuw:

Er was eens een hindoeïstische prins uit Sumatra. Parameswara ontvluchtte het eiland Tumasek, het huidige Singapore, na een aanval van de Javanen. Op een dag was hij aan het jagen aan de kust, toen een van zijn honden een trap kreeg van een wit dwerghert. De prins riep: "Dit is een goede plek! Zelfs de dwergherten zijn hier vol vechtlust!" Deze dapperheid zag de prins als een gunstig voorteken om een nederzetting te bouwen. Hij stond toevallig bij een Indiase kruisbes, een potok melaka, en doopte de nederzetting naar die boom. Zijn volgelingen plantten rijst en fruitbomen en ontgonnen tin. Melaka werd een welvarende, nieuwe nederzetting. Het nieuws verspreidde zich snel en trok handelaren aan. Zo werd de stad de belangrijkste haven in de regio en speelde een sleutelrol in de specerijenhandel.

Intussen speelt Malakka geen rol meer als haven. De straat van Malakka is niet diep genoeg voor grote zeeschepen. Sinds 2008 kreeg de stad UNESCO-bescherming voor het historische gedeelte. De meerderheid van de bevolking is Chinees. Daar zit admiraal Cheng Ho voor iets tussen en zijn ontdekkingsvloot van zestig zeilschepen, meer dan honderd kleinere scheepjes en bijna dertigduizend manschappen. Parasmewara had aan de Chinese admiraal hulp gevraagd om de haven te beschermen tegen aanvallen van Siam, het oude Thailand. De helft van de manschappen trouwde met lokale vrouwen en vestigde zich in Malakka. Zij staan bekend als de Straits Chinese, Peranakan Chinezen of als de gemeenschap baba nyonya. Baba zijn de mannelijke, nyonya de vrouwelijke afstammelingen. De voorgevels met felgekleurde tegeltjes en houten luiken van de Peranakan woningen zijn langs de straatkant niet zo breed, maar de woningen zelf zijn heel diep. De belasting die ze aan de Nederlanders verschuldigd waren, werd berekend op de breedte van de gevel. In de drie aaneengeschakelde huizen woonden drie generaties bij elkaar. Of dus achter elkaar. De huizen zijn een mengeling van Chinese, Maleise en victoriaanse stijlen. De rijkdom hangt aan de muren in de vorm van zijden borduurwerk, handbeschilderde lantaarns en zilveren spiegels. Van het donker houten meubilair dat ingelegd is met paarlemoer straalt luxe af. Het spreekt voor zich dat deze huizen van hoge pieten zijn.

Als er Chinezen zijn, zijn er ook tempels. De Cheng Hoon Tengtempel imponeert met kleurrijk versierde nokken en dakranden met mythische figuren, krijgers en ridders. Ik weet niet waar eerst kijken. Het is de oudste Chinese tempel van Maleisië, ingewijd in 1673 en herbouwd in 1801, en is nog steeds in gebruik. De tempel verenigt de geboden van het taoïsme, confucianisme en boeddhisme. In dezelfde straat ligt een moskee en een hindoetempel. In de volksmond ook wel 'harmony street' genoemd. Op deze religieuze mix zijn ze hier in Malakka trots.

Op het Dutch Town Square, of rode plein, staat een oude Hollandse molen die in de smaak valt bij selfie-fanaten. In het Stadthuys dat dateert uit de zeventiende eeuw, zit een museum waar zowel een galerij gewijd aan Cheng Ho is als het Nederlandse koloniale verleden tot leven komt. De Christ Church werd halverwege de achttiende eeuw gebouwd door de Nederlanders. Eerst was ze protestants, daarna - als de Britten er waren - werd ze anglicaans. De soberheid trekt niet aan om de kerk binnenin veel langer dan een oogopslag te gunnen. Dan beklim ik liever de groene heuvel achter het Stadthuys naar de Saint Paul's Church. De kapel dateert uit de Portugese periode, maar werd uiteindelijk onder de Nederlandse bezetting een protestantse kerk. Er blijft alleen een ruïne over. Ik geniet van het uitzicht over de stad. Mijn blik reikt tot aan de zee. De Porta de Santiago is het enige wat nog overblijft van de vestiging A Famosa die de Portugezen in 1512 bouwden. De Portugese wijk ligt een aantal kilometer buiten het stadscentrum. De restaurantjes zijn de attractie. Ik zal er tijdens mijn korte verblijf niet geraken.

Ik kronkel met de rivier mee langs de riverside walk naar het noorden van de stad. Dit leidt me weg van de koloniale geschiedenis en voert me naar de wijk Kampong Morten. Er staan hier meer dan honderd traditionele Maleise huizen. In sommige kan je een homestay boeken. Eentje kan je ervan bezoeken. Villa Sentosa verschilt van de kleinere huizen niet alleen door z'n grootte maar ook door z'n pastelgroene kleur. In de ramen wapperen roze gordijntjes. De rondleiding gebeurt door de huidige eigenaren, broer en zus. Als ze thuis zijn. Ik moet twee keer langs gaan om de man thuis aan te treffen. Zijn uitleg is in perfect Engels en zo aanstekelijk. Ik ga mee in het verleden van een oude adellijke familie. Sentosa betekent 'vrede en voorspoed'. Er is hier waarschijnlijk veel op de gong geslagen. De legende vertelt immers dat degene die de gong drie keer hoort luiden, geluk mag verwachten en een wens doen. 

***

Malakka lijkt uit een boekje te komen. De gevels van de huizen blinken. Alles is stijlvol gerestaureerd. De bezienswaardigheden vertegenwoordigen de kleurrijke geschiedenis. Natuurlijk begint het toerisme door te wegen. Historische winkelhuizen worden ingenomen door winkels en restaurants. Dichtbij maar tegelijk ver van het centrum ben ik bezeten door de riverside walk die gezellig is en helemaal niet groezelig. Bloemen en andere versieringen hebben de bovenhand. Het is opvallend, Malakka is een propere stad.

"Don't mess with Melaka." Telkens ik de slogan in het stadsbeeld tegenkwam, voelde ik mij niet op mijn gemak. Ik ben nochtans een brave passant. De waarschuwing klinkt hard. Jarenlang probeerden ze het met bordjes 'Do not litter', maar de rommel bleef rondslingeren. Drie jaar geleden lanceerde de overheid de harde campagne. De minister wou tonen dat het hem ernstig was. De slogan roept op tot discipline en gemeenschapszin. De boodschap is ook meerlagig. Ze kan ook waarschuwen tegen misdaad of aanvallen tegen de mensen van Malakka. Zo wil hij dat Malakka een aangename plek om te vertoeven is... opzet geslaagd.

Praktische informatie

- vanaf Masjid Jamek de Putra Heights line naar busstation Bersepadu Selatan (= metrohalte Bandir Tasik), RM3,2 (65 eurocent)

- KKKL Express Bus naar Melaka Sentral, RM13,4 (€2,75), ongeveer 2 uur

- Bus 17 van Melaka Sentral naar het centrum, RM1,5 (30 eurocent)

- Hotel Hong, mooie hotelkamer, geen ontbijt, wel water, koffie en thee op de gang, €20/nacht

- Shui Xian Vegetarian, 43 Jalan Hang Lekiu, eenvoudig Chinees eethuisje met heerlijk vegetarisch eten

- Boon Chu Thai Cuisine, langs de riverside walk, Thaise vriendelijkheid, lekkere papaya salad

- Pak Putra Tandoori & Naan Restaurant, 56 Jalan Taman Kota Laksamana 1-4, lekkere indische keuken, halal, heerlijk zonder pittig te zijn

- Baba & Nyonya Heritage Museum, 48-50 Jalan Tun Tan Cheng Lock, RM16

- Straits Chinese Jewellery Museum, RM15

- Villa Sentosa, vrije bijdrage, openingsuren zijn variabel (wanneer de eigenaars thuis zijn)

- Cheng Hoon Tengtempel, oudste Chinese tempel

- Historisch en Etnografisch museum, RM2 (normaal gezien RM10, maar er zijn een aantal delen van het museum gesloten)

- Cheng Ho Cultural Museum, RM10