Reisverhaal «Welkom in de gekke wereld van Yayoi Kusama»

Maleisië, Singapore en Borneo 2017 | Singapore | 6 Reacties 10 Juli 2017 - Laatste Aanpassing 22 Oktober 2017

Yayoi Kusama - Life is the Heart of a Rainbow

National Gallery Singapore

Mijn voorliefde voor bollekes in alle kleuren van de regenboog heb ik gemeenschappelijk met de Japanse kunstenares Yayoi Kusama. Ik ontdekte haar twee jaar geleden op het Japanse kunsteneiland Naoshima. Vanaf dat moment is in de ideale wereld de ideale vorm van een pompoen er voor mij eentje die gigantisch groot is én een zwart stippenpatroon heeft. Niet enkel polkadots zijn typerend voor Kusama's kunst, ook pompoenen zijn haar dada. Geheel toevallig ontdek ik dat er een tentoonstelling loopt in de National Gallery. Ik voel me zo opgetogen dat ik het gerammel van mijn maag negeer en geheel impulsief een uur ga rijtje schuiven om een ticket te bemachtigen.

Ik treed binnen in het gekke universum van de inmiddels 88-jarige beeldhouwster, schilderes en installatie-artieste die al bijna veertig jaar vrijwillig in een psychiatrische zorginstelling verblijft. In de monumentale inkomhal van het museum hangen grote, gele ballonnen met zwarte stippen. Alsof er in het hemelruim van het museum tien zonnen bengelen. Voor ik meer te zien krijg, moet ik opnieuw aanschuiven. De expositie is verspreid over vier galerieën. De mensenzee is flatterend voor de artieste, maar enerverend voor een ongedurige bezoekster. 

"...a polka dot has the form of the sun, which is a symbol of the energy of the whole world and our living life, and also the form of the moon, which is calm. Round, soft, colorful, senseless and unknowing. Polka dots become movement... Polka dots are a way to infinity."

En oneindig veel bollen en stippen zijn er. 

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand... Het is een uitdaging om niet naar mezelf te kijken, ook al heet dit kunstwerk Invisible life. Mijn visibiliteit is nog nadrukkelijker door mijn knaloranje kleedje. Muren en plafonds zijn bedekt met bolvormige spiegels waardoor ik mezelf ontelbaar keer weerspiegeld zie in het centrum van elke hemisfeer. Oneindigheid is ook een terugkerend thema in haar werk. Haar Infinity nets noemt ze zelf schilderingen zonder begin, einde of midden. Ook al zijn ze minimalistisch en in één kleur, de eindeloze herhaling doet mij duizelen als ik er te lang naar staar.  En dit is nog maar het begin van mijn psychedelische trip door het museum.

Ik sta in het midden van Gleaming lights of the souls, omgeven door spiegels en glanzende lichtjes die na enkele tellen veranderen van kleur. Je mag met maximum vier personen binnen in deze Infinity mirrored room. De museumsuppoost haalt mij uit de lange rij naar voor om een groepje van drie te vergezellen. Ik mag wat geluk hebben. Kortstondig geluk, want na dertig seconden sta je weer buiten. Het was een snelle onderdompeling in deze alles reflecterende kubus. 

Na deze bonte, fonkelende ervaring ben ik aangenaam verrast door de sobere zwart-wittekeningen. Op vijftig canvassen zie ik contouren van gezichten, ogen, bloemen... en ook veel stippen. Ik hou van de eenvoud en abstractie. De reeks Love forever werd vorig jaar gebruikt voor de illustratie van het beroemde sprookje De kleine zeemeermin. 

Er zijn Infinity mirrored rooms die je kan betreden, bij andere kan je door een kijkgat gluren. Bij haar Love forever-reeks hoort ook een kijkbox. Ik staar in de opening naar I want to love on the festival night. De ervaring is hoe dan ook hallucinant. Je weet niet waar eerst kijken, ook al zie je steeds hetzelfde patroon weerkeren, oneindig veel keer... terwijl intussen de kleuren veranderen. De spiegels zorgen er opnieuw voor dat je de neiging hebt om naar jezelf te kijken. 

Ook de Narcissus garden speelt in op onze ijdelheid. In dit museum liggen meer dan duizend plastic spiegelbollen in een galerieruimte, maar haar eerste narcissentuin dateert uit 1966. Echte kunstenaars schoppen tegen de schenen. Ze werd geweigerd voor de Biënnale in Venetië, maar dat hield Kusama niet tegen om een illegaal kunstwerk te maken met grote, blinkende bollen die ze op het gazon voor het Italiaanse paviljoen verspreidde. De blinkende bollen lijken op een reflecterend veld. Het is een illusie dat je naar iets anders dan naar jezelf zal kijken. 

Ik sta in een kamer met witte reuzentulpen, versierd met kleurrijke bollen, de ruimte in hetzelfde wit met exact hetzelfde motief. Dit zou de Efteling kunnen zijn. Tulpen, zonnebloemen of gerbera's.... Ik deel haar voorliefde voor bloemen. Ik ben niet de enige die er verzot op is. De selfiegekte slaat toe in With all my love for the tulips, I pray forever. In stilte genieten is onmogelijk. Ik word er zelf een beetje horendol van dat ik vlug naar de volgende zaal ga. 

Het uithangbord van deze expositie Life is the heart of a rainbow is het laatste schilderij uit haar recente reeks My eternal soul. De werken barsten van hevige, heldere kleuren en zijn vooral opvallend door de organische vormen en decoratieve elementen. Deze stijl past perfect bij het creëren van een poëtische droomwereld. Door de oranje kleurschakeringen ogen ze veel warmer dan haar andere werken. 

Sommige bezoekers zullen zich misschien focussen op haar verstoorde en zieke gedachtewereld; ik kijk liever naar het kleurrijke resultaat ervan. Als tienjarige had ze haar eerste hallucinaties van lichtflitsen, aura's en stippen. Ze beangstigden het jonge meisje. In plaats van compleet gaga te worden, gaf ze haar wanen vorm. Haar donkere fantasie wordt kunst en wordt zo ook onze realiteit. Kunst heeft haar gered om te overleven in deze maatschappij. 

The spirits of the pumpkins descended into the heavens is een hoogtepunt van deze tentoonstelling. Ik voel enige nervositeit opkomen. Ook hier krijg je maar enkele seconden om door het kijkgat te gluren en de zielen van de pompoenen te voelen. Wil je alles nog een keertje ervaren, moet je opnieuw een half uur aanschuiven.  Daar heb ik de energie niet meer voor. Ik overleef op druivensuiker. Dit zal mij samen met het constant wachten en aanschuiven op de rand van krankzinnigheid drijven. Misschien is dat wel de gemoedstoestand die Yayoi Kusama voor haar bezoekers voor ogen had.

Praktische informatie

Deze hebben jullie natuurlijk gemist... dus op naar Tokyo:

YAYOI KUSAMA MUSEUM, 107 Bentencho Shinjuku-ku, Tokyo, Japan, http://yayoikusamamuseum.jp

Dichterbij?

Museum Boijmans Van Beuningen, Spiegelkamer van Yayoi Kusama, Museumpark 18-20 Rotterdam, https://www.boijmans.nl/tentoonstellingen/yayoi-ku...