Reisverhaal «Over Zenmonniken en heetwaterbaden»

Wereldreis! | Japan | 1 Reacties 14 Augustus 2013 - Laatste Aanpassing 11 September 2014

Onmiddellijk na de landing in Tokio werd ons duidelijk dat Japan even aanpassen zou worden. Terwijl het bij ons vertrek in UB rond 15 graden was, bleek een groot deel van Japan te kreunen onder een intense hittegolf, met temperaturen in Tokio en de regio rond Kyoto rond de 40 graden. We hebben zelden zo gezweet als tijdens die eerste dagen op Japanse bodem! Natuurlijk moesten Japanners geen Japanners zijn als ze er niet een of andere elegante oplossing voor weten. Zo lopen veel mensen rond met kleine vochtige handdoekjes in hun nek en delen ze gratis waaiertjes uit. Gelukkig vind je ook overal airco, van bussen over treinen en metro's, tot zelfs in sommige tempels.

Omdat we nog helemaal niets gepland hadden, was het in het begin even zoeken naar accommodatie. Gezien het hoogseizoen in Japan was dit geen makkelijke opgave. Ons doel was om slechts enkele dagen in Tokio te verblijven om vervolgens naar het keizerlijke Kyoto te trekken, waar we het merendeel van onze tijd zouden doorbrengen. Uiteindelijk zijn we op allerhande plaatsen terechtgekomen, gaande van grote, anonieme guesthouses, kleine gezellige Japanse inns, eigentijdse jeugdherbergen tot zelfs vreemde capsulehotels en een tot herberg omgebouwde vleugel van een oude Zentempel. Waar we ook kwamen, overal zag je de efficientie (weer geen trema's te bespeuren!) en elegantie van de Japanse manier van denken, wat voor ons een behoorlijk contrast - en een verademing - bleek te zijn na ons avontuur in Mongolie. Zo blijken de befaamde capsulehotels van Tokio uitgerust te zijn met radio, televisie, spiegel en wekkerdienst, hoewel elke capsule slechts de grootte heeft van een gemiddeld persoon (dus véél te kort voor Stijn..). De Japanse toiletten zijn pas een echte openbaring. Een verwarmde WC-bril en overal knopjes voor allerhande waterstraaltjes. Bovendien kan je je handen wassen aan hetzelfde water dat dient om het reservoir terug aan te vullen na de sjas. Andere voorbeelden van de Japanse ingeniositeit: in vele bussen heb je openklapbare zitbankjes in de middengang; in treinen kan je in 1 seconde en een ruk aan een hendel een tweezit in een vierzit omtoveren, en omgekeerd; aan kranen hangen handige netjes waarin de laatste zeeprestjes kunnen worden gedaan om echt alles op te gebruiken, enzovoort.. Het is daarom des te bizar om geconfronteerd te worden met een uitermate inefficient beleid inzake hun fiets- en voetpaden. Er zijn namelijk geen! Althans, er is geen onderscheid tussen beiden, zodat je als voetganger constant op je hoede moet zijn voor zigzaggende tweewielers die zonder veel gerinkel of getoeter aan veel te hoge snelheden voorbijzoeven. Vooral in Kyoto werden we een aantal keren bijna van onze sokken gereden! Vreemd toch hoe dit te rijmen valt met hun anders zo enorm georganiseerd transportsysteem. Een goed voorbeeld van dit laatste is trouwens de metro van Tokio (een van de grootste ter wereld). Dit complexe netwerk is een toonbeeld van een uiterst georganiseerde chaos. Bij elke metrostop worden de perrons overspoeld door een nieuwe stroom stropdassen, die dan vervolgens uitwaaiert doorheen een wirwar aan verbindingslijnen en uitgangen. Allemaal chaotisch en desorienterend in het begin, maar o zo georganiseerd eens je je weg wat leert kennen.

Japanners zijn niet enkel elegant in hun efficientie; ze zijn vaak ook een toonbeeld van nederige vriendelijkheid. Continu zich excuserend behandelen ze je met de meeste respect, dat altijd gepaard gaat met ontelbaar veel buigingen. Zelfs de conducteur buigt zijn hoofd naar de zwijgzame wagon wanneer hij zijn entree maakt en opnieuw wanneer hij zijn weg baant naar de volgende wagon. Wanneer ik aan een Godiva shop vertel dat ik in hetzelfde land woon als waar Godiva vandaan komt, lijkt de tijd even voor hen stil te staan, waarna ze aan dubbele snelheid alles beginnen te verpakken (ramp o ramp als ik ook maar even zou moeten wachten op mijn bestelling!). Na betaling komt de verkoopster zelfs me persoonlijk tegemoet om me de gekochte chocolaatjes te overhandigen. Uiteraard met een tiental buigingen en verontschuldigingen erbij. Ik buig leutig mee, maar beslis na een tiental seconden toch maar me om te draaien en verder te gaan.

Japanners zijn trouwens ook redelijk geobsedeerd door hygiene. Altijd je schoenen uitdoen als je een huis binnentreedt; je neus snuiten in het openbaar is uit den boze (snuif het maar gewoon terug in!); in toiletten in hostels staan vaak een extra paar slippers die je moet aandoen tijdens je toiletbezoek... de lijst is eindeloos! Bovendien gebruiken ze een heel gamma aan spuitbusjes om elk onaangenaam geurtje op hun lichaam onmiddellijk te maskeren. Of dit allemaal wel zo gezond is laten we maar even in het midden!

Veel toeristen die Japan bezoeken gebruiken de Japanse Railpas om goedkoop doorheen het land te treinen. Deze pas dient in het land van herkomst te worden aangevraagd; je kan ze dus niet in Japan zelf kopen. Echter, je moet al vrij veel treinen om de kostprijs eruit te krijgen (zeker als de pas geldig voor 14 dagen koopt) en bovendien kan je er niet mee op de allersnelste kogeltreinen (nozomi shinkansen). Omdat we niet direct zinnens waren om het hele land kriskras te doorkruisen hebben we naar een alternatief gezocht. Na lang aandringen (zeeer lang.. omdat men het een oncomfortabele manier van reizen vond, hebben ze ons niet direct deze pas aangeboden) hebben we de seizoensgebonden Seishun Juhachi Kippu formule toegestopt gekregen. Voor 11500 yen (zo'n 85 euro) kan je gedurende 5 willekeurige dagen een hele dag treinen. Je kan zelfs tijdelijk aan een halte afstappen en later die dag een verdere trein nemen. Enige belangrijke voorwaarde is dat je enkel lokale en zogenaamde "rapid" treinen kan nemen. Dit betekent dat je nogal lang over sommige trajecten doet. Zo hebben we voor onze reis van Tokio naar Kyoto zo'n 6 treinen genomen in een tijdspanne van 9 uur. Als je er niet voor terugdeinst traag te treinen is dit een geweldige budget-vriendelijke optie!

Voor de terugreis hebben we evenwel gekozen voor de kogeltrein, en wel de nozomi shinkansen (N700 serie), de snelste van allemaal. De gemiddelde snelheid over het hele traject bedraagt 250 km/u, maar op de meeste stukken tussen Nagoya en Tokio rijdt deze trein rond 300 km/u. Geruisloos. En met meters beenruimte. Wat een zaligheid! In iets meer dan 2 uur stonden we dan ook terug in Tokio. Per persoon betaalden we zo'n 100 euro voor een ticket.

In Tokio hebben we vooral de Asakusa regio bezocht, met als hoogtepunten de Sensoji tempel, het Ueno park en de 645 m hoge Tokyo Sky Tree. Wat een uitzicht! Vanop een eerste observatiedek op 350 m kon je pas echt de enorme omvang van Tokio zien. Meer dan 25 miljoen mensen die daar ergens in ons gezichtsveld hun eigen leven leiden. Het feit dat we pas tegen valavond bij de toren aankwamen verhoogde enkel nog het wow-moment. Zoveel bewegende stipjes en lichtvlekjes verspreid over zo'n immense oppervlakte! De foto's en filmpjes verbleken duidelijk in vergelijking met het beeld dat op ons netvlies gebrand werd.

We hadden aan de Sky Tree opnieuw met Anna afgesproken. Na de Transmongolie Express en UB is dit nu de derde keer dat we haar ontmoeten. Ze heeft ons tweemaal meegenomen naar typische Japanse restaurants. Eerst zijn we naar een rustiek kaiseki restaurant geweest, een toprestaurant waar we een zestal gangen voorgeschoteld kregen van allerlei delicatessen als gemberbloemen, sushi (natuurlijk!) en allerhande rauwe vis, zeegrassen en -wieren, matchasoep en lotuswortels, waarbij elk gerecht op een hoogst decoratieve manier werd samengebracht. Het tweede restaurantje lag nabij de Sky Tree, waar je het zeer populaire okonomiyaki kon eten, een soort dikke pannenkoek volgestouwd met groenten, vis en vlees tezamen met een soort vlezige rijst, mayonaise en pikante Koreaanse kimchi. Dit alles werd niet op een bord geserveerd, maar in het midden van de tafel op een vlakke teppan gelegd, een hete ijzeren kookplaat (de teppanyakki van onze Chinese restaurants komt dus echt wel uit Japan!). Je moest het dan zelf verder versnijden en eventueel verder opbakken. Zeer lekker en exotisch dit alles, vaak met smaken die je absoluut niet kan beschrijven, gewoonweg omdat je geen vergelijk kent uit onze Westerse keuken. Misschien het vreemdste dat we geprobeerd hebben was gebakken kwal en natto, gefermenteerde sojascheuten. De scherpe smaak en het slijmerig bruine uitzicht van deze laatste werkte niet erg bevordelijk voor onze eetlust!

Iets wat steevast een aantal keer terugkwam op ons menu was ramen, een typisch Japanse noedelsoep met vlees en selderij. De verlokkingen van de vele ramen restaurantjes zijn vaak onweerstaanbaar gebleken voor onze hongerige magen, dat voor een groot deel ook te maken had met het luide geslurp dat steeds vanuit deze eethuisjes onze oorschelpen bereikte. Het is namelijk toegestaan om luid te slurpen als je je noedels naar binnen werkt. Hoe luider je slurpt, hoe breder de glimlach van de kok want dit is een duidelijk teken dat het je smaakt. Als je nog wat boertjes laat is zijn dag helemaal gemaakt. Hoe geweldig kan een restaurantbezoek zijn! Daar zaten we dan, allebei luid slurpend bij elke verse hap noedels. Natuurlijk begonnen onze neuzen door de warmte wat te lopen, dus tegelijkertijd snoven we ook nog eens luidruchtig. Allemaal volgens de Japanse etiquette, maar de toeristen die naast ons zaten hadden het precies toch niet zo begrepen op ons uitgebreid assortiment aan geluidjes! Althans, zo konden we duidelijk aflezen uit hun toegeworpen blikken van verbijstering (en ietwat verontwaardiging)...

Zoals gezegd hebben we in Kyoto de meeste tijd doorgebracht. Deze oude keizerlijke hoofdstad herbergt niet minder dan 1600 Boeddhistische tempels en 400 Shinto schrijnen. We moesten dus duidelijk een selectie maken voor de enkele dagen dat we er zouden verblijven! Belangrijke tempels die we er bezocht hebben zijn o.a. het Gouden en Zilveren Paviljoen, het Nijo Kasteel, de wereldberoemde Zentuin van Ryoanji, het Shintoschrijn van Fushimi Inari Taishi en de tempels van Daitokuji en Nanzenji, alsook het beroemde bamboebos bij Arashiyama, waar scenes werden gefilmd uit Crouching Tiger, Hidden Dragon en Memoirs of a Geisha. De ontmoetingen die we bij sommige tempels hadden met Zenmonniken waren nogal van uiteenlopende aard. Bij de Daitokuji tempel zoevden de Zenmonniken ons voorbij op hun scootertjes, gekleed in vol ornaat en mét helm. Bij de in het woud verborgen Honen-in tempel dachten we helemaal alleen te zijn wanneer we plots, net op het moment dat we de oude treden naar de binnenste tempel wilden beklimmen, een luide tempelbel horen, waarvan de diepe trillingen ons toch even doen stilstaan. Hoog op een beboste heuvel boven de tempel bleek een monnik plots de bel te luiden, alsof de stilte van het moment herinnerd moest worden aan de trillingen die wij, mensen, continu rondom ons heen veroorzaken. Het was alsof we terug in de Zentuin stonden, met zijn grillige stenen tussen oceanen van wit, vlekkeloos zand. We waren helemaal Zen in het Nu, zoveel was duidelijk!

In Kyoto hebben we onder andere verbleven in het Rakuen guesthouse, een kleine, ietwat tussen de vele straatjes verborgen herberg waar het geweldig vertoeven was. Elke dag was het een gezellig samenzijn rond de lage livingtafel, waarbij we soms 's avonds voor een appel en een ei een maaltijd konden meepikken. Dit gebeurde vooral als er gasten waren die graag kookten. Een keer verbleef er ook een kapper, waardoor de helft van de mensen plotseling rondliep met een nieuwe snit. Een andere avond hebben we dan weer van de kunsten van de wonderbaarlijke Little Genie genoten, een amateur-goochelaar die verdorie goed is in kaartentrucs. Deze guesthouse is zonder twijfel een van de leukste waar we reeds verbleven hebben!

Tijdens ons verblijf in Kyoto hebben we ook even Nara bezocht, dat de hoofdstad van Japan was tussen 710 en 784. In Nara staat de Todaiji tempel, het grootste houten bouwwerk ter wereld, dat de Grote Boeddha van Daibutsu bevat, 's werelds grootste bronzen Boeddhabeeld. Het zijn trouwens niet enkel mensen die de tempel bezoeken, maar ook de vele herten die in het nabije Nara park rondlopen voelen zich duidelijk aangetrokken tot deze plaats. Zonder veel angst lopen ze gewillig mee tussen de bezoekers, wat natuurlijk ook te maken kan hebben met de suikerrijke koekjes die je overal kan kopen om hen te voederen. Net als in Mongolie leek het ons beter om niet over Stevia te beginnen...

Omdat Kyoto de heetste plaats is in Japan, met temperaturen die tijdens ons verblijf niet beneden 37 graden gingen, hebben we enkele dagen doorgebracht in Takayama, dat gelegen is in de Japanse Alpen. Hier vind je nog straten vol kleine oude huisjes die gebouwd werden in de Edo-periode (17e tot medio 19e eeuw). Via de Shinhotaka Kabelbaan (een van de enige dubbeldekkabelbanen in Azie, naar men hier zegt) vinden we uiteindelijk koelte op zo'n 2200 m hoogte, met een geweldig zicht op de vele drieduizenders die ons omringen. In Takayama hebben we verbleven in een jeugdherberg die eigenlijk een vleugel is van de Tenshoji Zentempel. De sereniteit was er duidelijk te merken, zeker in vergelijking met de anders zo uitbundige plaatsen waar we eerder waren.

In Takayama hebben we ook genoten van de onsen van Hirayu. Als er iets is dat we zouden missen van Japan, dan zijn het wel de onsen, de minerale heetwaterbaden waarvan de Japanners het gebruik verheven hebben tot een kunst. Omdat dit publieke baden zijn (geen schroom!), moeten mannen en vrouwen gescheiden baden. De gouden regel is dat je niet de baden betreedt zonder je eerst grondig te hebben gewassen. Zeep je volledig in en schrob en schuur dat het een lieve lust is. Hoe meer je het vuil van je huid kan krabben, hoe beter! Eens je klaar bent kan je kiezen tussen verschillende baden. Je hebt hete en superhete baden, baden met bubbels of geluidstrillingen, rode ijzerrijke of melkachtig witte baden, en je hebt baden gemaakt uit hout of buitenbaden gehouwen uit de rotsen. Je kan rustig van het ene naar het andere bad gaan, van ijskoud naar heet en terug, maar welk ritueel je ook volgt, je zal je zelden zo enorm ontspannen gevoeld hebben als na een onsen ervaring! Dit is zonder meer een van de topervaringen die je moet gedaan hebben als je Japan bezoekt. De kostprijs? Slechts 400-600 yen per persoon, oftewel 3-5 euro.

Onze twee weken Japan zijn zeer snel omgevlogen en het voelt aan alsof we er een maand hebben verbleven. Twee weken is ideaal om even te proeven van de enorme culturele en gastronomische rijkdom van dit land, maar veel te weinig om voeling te krijgen met de vele, in onze ogen misschien wat vreemde, gewoontes van de Japanners. Hoewel nu een tipje van de sluier werd gelicht voor ons, is Japan, het land van de rijzende zon, toch grotendeels een mysterie gebleven. Maar we berusten erin dat misschien daar nu net de ongrijpbare bron van zijn aantrekkingskracht ligt.

Een deel van het mysterie werd ons onthuld door de stroom stropdassen die elke paar minuten uit de metro kwam stromen, dat op een vreemde manier typerend leek te zijn voor de Japanse mentaliteit. Terwijl bij ons nog ruimte is om onze individuele eigenheid tot expressie te brengen, streven vele Japanners naar een ideaalbeeld waarin elk persoon exact hetzelfde is als de anderen. Daarbij komt nog dat vele werknemers er zelf voor kiezen om hun werkdagen uit te rekken van 's morgensvroeg tot laat 's nachts, zonder dat dit zelfs maar verwacht wordt door hun werkgevers. Deze extreem competitieve, voor ons ietwat vreemde mentaliteit ligt bovendien ingebed in een maatschappij die geregeld wordt door een hele set morele obligaties en ongeschreven wetten die zouden moeten vertellen hoe mensen zich verantwoordelijk moeten opstellen tegenover hun dagdagelijkse omgeving. De tragiek in dit verhaal komt pas echt naar boven in het hoge zelfmoordcijfer dat Japan kent en de vereenzaming en vervreemding die vaak al optreedt in veel te jonge mensen. Tezamen met het nijpende probleem van de vergrijzing en het lage geboortecijfer dat als een zwaard van Damocles boven de Japanse maatschappij hangt, lijkt het wel duidelijk dat dit land momenteel voor een aantal loodzware uitdagingen staat.

Na deze drukke twee weken trekken we verder naar Taiwan, waar we zo'n vijf weken zullen verblijven. Tijd genoeg om wat uit te rusten. Tijd genoeg om het eiland rond te trekken. Tijd genoeg om te bloggen! Vele groetjes en tot gauw!