Reisverhaal «Sulawesi 2014»

Sulawesi | Indonesië | 0 Reacties 08 April 2014 - Laatste Aanpassing 14 November 2014

Hallo allemaal

En of we hebben genoten van onze Sunda Island reis! Voila het grootste bewijs is er ... We gaan gewoon terug!

Dit jaar zullen we Sulawesi aandoen. We dachten Sulawesi en de Molukken samen te bezoeken maar door gebrek aan tijd beperken we het tot één van de grootste eilanden van Indonesië.

"Celebes", in het Indonesisch "Sulawesi", is met zijn 174.500km² het derde grootste eiland van Indonesië. Het eiland telt om en bij de 15 miljoen inwoners met in het zuidwesten de hoofdstad Makassar (het vroegere Ujung Pandang). De haven van Makassar was vroeger erg belangrijk om het verschepen van specerijen naar Europa. Tegenwoordig is Makassar vooral bekend om zijn goudsmeden.

In het heuvelachtige centrum van Sulawesi ligt het Toraja-Land. In dit gebied vind je vooral de speciale eigen architectuur maar worden ook nog begrafenisrituelen uitgevoerd. Verder is het centrum nog bekend om zijn koffie.

Het uiterste noorden van Sulawesi zullen we (voorlopig) niet bezoeken. Jammer genoeg omdat we niet de luxe hebben om meerdere maanden verlof te kunnen nemen. Manado, het eiland Manadu Tua en Bunaken moeten zeker de moeite waard zijn maar dit zal misschien voor een latere datum zijn?

Hieronder de streken die we wél bezoeken. Hopelijk zal ook deze reis ons in vervoering kunnen brengen?

Zoals gewoonlijk schrijf ik hier eerst de voorbereiding dag per dag op. Eens ter plaatse worden deze dan met onze belevenissen aangevuld. 

Dag 1: 10 oktober 2014: Brussel - Doha.

Vertrek Brussel BRU op: 10 oktober 2014:  16u20.

Aankomst Doha DOH op: 10 oktober 2014:  23u30.

We vliegen met de Boeing 788 Dreamliner engines ((210 - pSWIN510 250 plaatsen)

Alles goed gegaan, treinen enz. Wat gezelschap gekregen van Elise tot Brugge.

Eens op de luchthaven Brussel Nationaal beetje ruzie gemaakt voor de terugbetaling van Mich haar ticket. Ze hadden het vliegtuig overboekt maar konden niets teruggeven.

Uiteindelijk worden de taksen terugbetaald.

Vlucht naar Doha, meer dan ok met de Dreamliner van Qatar Airways. Mooie vlieger,juist wat spijtig dat er geen tweezitjes zijn. Het is over de gehele vlieger 3X3.

Eens in Doha wat rondgewandeld op de luchthaven. Wat naar de luxe artikelen gaan kijken. De mooie auto’s die stonden uitgestald waaronder een Mc Laeren.

Vlucht naar Jakarta duurde lang. Terug 9 uur op het vliegtuig dat begin je wat te voelen, vooral aan je kussentjes onderaan. Maar van service en zo echt geen klagen. Ik vond het zelfs beter dan Etihad Airways.

Dag 2: 11 oktober 2014: Doha - Jakarta - Makassar.

Doha - Jakarta: Vlucht QR 956 Qatar Airways.

Vertrek Doha DOH op: 11 oktober 2014:  02u15.

Aankomst Jakarta CGK: 11 oktober 2014: 15u15 Soekarno-Hatta.

Jakarta - Makassar: Vlucht JT 772 Lion Air.

Vertrek Jakarta CGK op: 11 oktober 2014: 20u20.

Aankomst Makassar UPG op: 11 oktober 2014: 23u45 Ujung Pandang.

Aangekomen op Jakarta weer hetzelfde liedje he. Voor een binnenlandse vlucht moet je naar het hele andere eind van de luchthaven. Hiervoor moet je dan een gele bus nemen (die wel gratis is). Nergens maar dan ook nergens staat dat aangeplakt dus moet je maar rondvragen. Natuurlijk vinden de kruiers dit leuk om een centje bij te verdienen. Bij mij niet gelukt, zelf m’n plan getrokken ik had toch 5 uur tijd. J

Uiteindelijk werden dit zes uren omdat de vlucht naar Makassar een uurtje vertraging had. Ineens ging alles vlug, moesten we op een bus kruipen en werden we terug naar het stuk luchthaven gebracht waar ik was geland. Wel grappig.

Op de luchthaven, afdeling domestic flights, was het wel echt tof. Enigste witte die er rondliep. Iedereen wou een praatje komen doen. Bij de ene ging het al wat beter dan bij de andere. Ging ik een drankje halen, had ik een hele horde achter me. Ging ik naar het toilet, was er meer dan gezelschap genoeg! J Op het vliegtuig liepen ze door het gangpad en wensten me een goeie vlucht maar ze vonden het jammer dat ze niet naast me of in de buurt mochten zitten. Eens iedereen gezeten viel het me op dat ik waarschijnlijk de enigste was die boven 1.70m was. Als ik rondkeek over de zetels was het net of het vliegtuig was leeg. Hier en daar toch een paar zwarte stekeltjes die boven de kopkussens uitkwamen.

Te Kalimantan stond er een chauffeur te wachten. Hij sprak niet veel Engels en was het dus wat moeilijk converseren. De mens was vriendelijk en behulpzaam.

Van het hotel kon ik nog niet veel zien. Makassar wel vol met karaoke-bars. Morgen zien ik weer verder. Na m’n douche en de bagage wat te hebben overhoop gehaald, bedje in voor verdiende nachtrust. Op de vliegtuigen is er weeral niks van in huis gekomen. Dat ben ik al wel gewoon.

Dag 3: 12 oktober 2014: Makassar (Paotere).

Deze dag kunnen we zelf wat invullen. Na de lange reis zal dit zeker deugd doen. Toch zullen we een bezoekje brengen aan de haven van Paotere. Fort Rotterdam ligt ook op loopafstand van het hotel, we mogen hier niet te veel van verwachten.

Paotere is een haven die gelegen is in het noorden van Makassar waar traditionele Buginese zeilboten (pinisiq) in- en uitgeladen worden. Het is fascinerend om de bootsmannen met ongelooflijke grote ladingen over de smalle houten planken te zien lopen.

Heden ten dage is er al heel wat gemotoriseerd, het aantal boten verminderd en de masten zijn wat korter geworden maar het blijft een attractieve plaats om te fotograferen.

Deze boten of pinisiqs varen naar zowat alle delen van Indonesië. Er wordt nog steeds gezeild om de kosten te reduceren en in het geval er motorpech zou optreden.

Naast de lange afstand zeilers doen ook kleinere boten Paotere aan voor goederentransporten naar de eilanden in de Straat van Makassar. Sommige van de kleinere boten vervoeren vervroren vis en zijn dikwijls meer dan 15 uur onderweg. Tijdens de terugvaart brengen ze dan ijsblokken mee voor het vervoer van de nieuwe vangsten en provisie zoals rijst en fuel.

Verder rusten in het hotel met zicht op zee.

We verblijven in het Hotel Pantai Gapura (Sea View).

Ik kon mijn ogen niet geloven dat het al 10u30 was. Dat is wel héél lang geleden. Me een beetje opgefrist en op stap dan maar he.

Eerst wat op verkenning door het hotel. Wat aan het zwembad gaan zitten en klein hapje verorberd.

Buiten het hotel eerst Fort Rotterdam gaan bekijken. Het was inderdaad niet veel soeps, Oud, vuil en versleten. Jammer eigenlijk want ze zouden er gerust een toeristische attractie van kunnen maken. Paar steegjes doorgelopen tot ik op een lange straat uitkwam waar enorm veel reclame buiten hing. Het goudcentrum van Makassar. De ene goudwinkel op de andere en er was voor op een Zondag nog enorm veel bedrijvigheid ook. Rustig doorgewandeld tot ik op de promenade kwam. Van rustig rond te wandelen kwam er niet veel in huis. Ze stonden bijna in rij om met me te praten. Het stond precies op mijn gezicht geschreven … “Spreek mij aan!”. Scholieren die in opdracht een interview moesten doen met een buitenlander, passanten die me telkens aanspraken om een babbeltje te doen. Ze gaven me raad wat ik moest eten en gaan bezichtigen. Toffe babbels bij maar ze zijn wel erg beperkt in hun Engels. Net als ik, dus soms met handen en voeten he.

Onderweg een gebakken banaan met een chocoladesaus ( of wat er moest op lijken) met geraspte kokos op. Niet slecht maar wat zwaar op de maag. Ik ben misschien wat verwend, toch wat chocolade betreft
maar voor 0,70€ mag je dan ook weer niet klagen he. Verder rustig genoten van de omgeving, daarna terug naar het hotel.

T-shirts gewassen en opgehangen, douchke en weer op stap. Ik werd uitgenodigd om een nieuw Japans restaurant te openen. Was lekker zulle. Vraag me ni meer wat ik allemaal heb gegeten maar het was zeker de moeite.

Tien uur terug in het hotel, wat nagenieten, foto’s bekijken, teksten schrijven en beddeke in. Morgen zal het wel wat zwaarder zijn dan deze snipperdag.

Maar voor m’n eerste dag alleen op reis … toch van genoten.

Dag 4: 13 oktober 2014: Makassar (Barombong).

In de ochtend worden we door een lokale Engels sprekende gids opgehaald. We reizen naar het gebied Barombong. Een hele toffe wandeltocht van zo'n 5/6 uur in totaal waarbij we geïntroduceerd worden in het dagelijkse leven op Sulawesi.
We zullen zien hoe de mensen leven van de visvangst, zeewier en palmwijn productie. We zullen door het groene landschap fietsen langs bijzondere paalwoningen en krijgen een lekkere lunch geserveerd bij lokale bewoners. De fietstocht eindigt bij Fort Somba Opu waar de auto klaarstaat om ons naar het hotel terug te brengen.

We verblijven in het Hotel Pantai Gapura (Sea View).

Vorige nacht niet te best geslapen. Laat me maar zeggen dat het met de jet-lag zou kunnen te maken hebben?

Om 7u00 was het wekkertje wel daar. Douchen en verder klaarmaken voor de tocht door Barombong. Het ontbijt was simpel. Als je geen noedels wil eten ‘s morgens dan moet je het stellen met wat toasten, sinaasappelconfituur en vandaag had ik wat geluk met een paar sneetjes kaas. Met een lege maag vertrekken is niet aangewezen, zeker niet met de temperaturen die hier nu opgetekend worden.

Terwijl ik face-book aan het checken was aan de receptie kwam er ineens een klein manneke naast me zitten en vroeg of ik Marc was. Hij stelde zich voor als Sandy, waarschijnlijk zal zijn echte naam wat te moeilijk zijn voor westerlingen. Sandy was vlot en er kon vanaf het begin wat gelachen worden. Dat wil dan zeggen dat ik een goeie gids aan de haak had geslagen.

Het normale draaiboek van de reis sprak van een paar uurtjes auto, wandelen en wat fietsen. We kwamen overeen dat het de ganse dag fietsen zou worden na een half uurtje met de wagen.

Na te zijn afgezet, wij weg met de fietsen. Langs kleine weggetjes, dorpjes, langs vele trouwfeesten, scholen, een rederij, prachtig landschap en noem maar op. We stopten op geregelde tijdstippen, werden uitgenodigd op een koffie met een speciale koek (Villa Datu Bua’ = prinses). Hier toch even iets meer over. Tijdens de route kwamen we een meid tegen die overenthousiast was. Ze reed volle vaart voorop en eer we een halve km verder waren werden we met aandrang binnengevraagd in de villa. De eigenares was een (gewezen) prinses van Tora Toraja die al op verschillende plaatsen in de wereld had verbleven met haar overleden echtgenoot. (Kenia, US,…) Nu ze terug op Sulawesi woont had ze een stuk grond gekocht (het is geen sukkeltje J) en er een hotel ingericht. Omdat ze zo gastvrij was beloofde ik haar wat reclame te maken voor haar hotel. (Dus … : 081312444444 of 08218886877) Bij deze! :) Enkele kilometers verder werden we dan weer uitgenodigd op een trouwfeest. We moesten er eten en drinken. Het was een bescheiden feestje van boeren maar daarom niet minder gastvrij. Ze vroegen zich af hoe het er aan toe ging in het westen. Met open mond vernamen ze van me hoe kostelijk het leven wel is bij ons. Even een voorbeeldje geven: Een stenen huis huren op Sulawesi kost ongeveer een 8 tot 9 miljoen IDR, dat komt overeen met ongeveer 950€ per JAAR!! Meer moet ik niet schrijven denk ik … J Buikje rondgegeten en we moesten nog naar de familie gaan waar we de lunch moesten krijgen. Uit beleefdheid heb ik daar nog wat gegeten en overboeft terug op de velo gekropen. Daar gingen dus de kilo’s die ik was verloren tijdens het fietsen.

Van elke voorbijganger, mensen die voor hun huis zaten, scholen, … kregen we natuurlijk een hartelijke “Hi Mister” te horen. Ook hier weer véél conversaties gehad, dank zij Sandy natuurlijk.

Prachtige dag gehad, zal ik zeker niet vlug vergeten. Hopelijk mogen er nog veel van deze volgen.

Dag 5: 14 oktober 2014: Makassar (NP Bantimurung).

Dezelfde gids van gisteren neemt ons vandaag mee naar het Nationale Park Bantimurung Bulusaruang. Een prachtig gebied waar we een wandeling zullen maken door het unieke landschap, afwisselend uitgestrekte rijstvelden en kalkstenen formaties. We wandelen (ongeveer 2 uur) over de smalle sawah dijkjes en brede zandpaden naar de grotten waar enkele prehistorische tekeningen te zien zijn.
Onderweg genieten we bij de lokale bevolking van thee en een lekkere snack. Vooral de wandeling door dit wisselende landschap en de vele woningen waar we langs komen, maken van deze excursie een leuke ervaring.
De tocht eindigt bij een rivier waar we met een kano (zonder bankjes, we zitten op de bodem) in circa 20 minuten terug naar de auto varen.

Nationale Park Bantimurung Bulussaruang (erkent in 2004) is gelegen op een 50km ten noorden van Makassar. Het bevat het tweede grootste karstgebied ter wereld. Het nationale park is 43750 hectare groot en heeft 286 grotten, hiervan 16 prehistorische grotten in Maros Regency en 17 prehistorische grotten in Pangkep. Er is een waterval met twee grotten: De Dream Cave (één km lang) en de Stone Cave.

Het Nationale Park heeft een unieke dierencollectie zoals o.a. de Sulawesi Zwarte Makaak, de Red-knobbed neushoornvogel, Koeskoes (familie van de buideldieren), Palm civet (katachtig), vleermuizen en dikbuikige zwijnen (hangbuikzwijnen). Ook het kleinste zoogdier is hier te vinden, het spookdiertje (tarsius fuscus) en onder de schaaldieren de unieke soort spinkrabben die alleen aangetroffen worden in de Maros karst grotten.

Het nationale park is tevens een vlinderparadijs.

We verblijven in het Hotel Pantai Gapura (Sea View).

Vandaag opgehaald door plaatselijke gids Harja en chauffeur Alex. Hop wij weg naar het NP. Zoals ik had verwacht bijna geen beesten gezien maar wel een erg mooie en stevige wandeling gemaakt. Het nationale park kan je wat vergelijken met het droge Halong Bay met z’n karstgebergte. Erg mooi. Bij plaatselijke familie op de koffie uitgenodigd geweest en koekjes gekregen. De zoon des huize had mijn camera beneden (paalwoning) zien liggen en had hem meegebracht. Hij moest en zou een foto maken. Met m’n grote lens had hij eerst wel wat last maar het lukte hem dan toch. Blij dat ie was!! Verder gestapt naar een voorhistorische grot waar op de wanden afdrukken van handen stonden. Speciaal. Het was vandaag super heet. Zelfs de Indonesiërs waren aan het klagen … dus dat wil al wel wat zeggen. Met m’n tong tot op de grond en zuppende nat van het zweet aan de kano geraakt die ons terug naar de wagen bracht. Toch ff moeten rusten, ik kon geen pap meer zeggen.

Eens terug in het hotel terug wat gaan stappen in het centrum van Makassar. Ik moest er nu nog ff van genieten morgen verlaten we de hoofdstad. Me zot gezocht naar een paar blikjes Bintang … nergens te vinden (Moslims). Nu had ik toch wel echt zin in een frisse pint. Bijna aan het hotel zag ik ineens een klein winkeltje met een oud vrouwtje die geen sluier droeg. Ik vroeg haar naar Bintang en ze sprak me in vloeiend Engels aan! Dit had ik wel helemaal niet verwacht. Maar ik had toch mijn pinten. :)

‘s Avonds nog wat gechat met de kinderen thuis en met mijn zus. Valies gemaakt en lekkere frisse douche genomen. Bedje in, morgen naar Malino …

Dag 6: 15 oktober 2014: Makassar - Malino.

In de ochtend na het ontbijt staat de auto klaar om naar het hoger gelegen Malino te rijden. Een koele groene omgeving waar we in een privé accommodatie midden in de sawahs kunnen genieten van de schitterende natuur.
De rit duurt ongeveer 3 uur en na de middag maken we nog een mooie wandeling begeleid door een lokale ranger.

We verblijven in Villa Tengah Sawah (guestroom).

Valies klaar, ontbijten en on the road again met Alex. Gelukkig was er weinig verkeer in het centrum van Makassar zodat we in twee en een half uur in het hotel Villa Tengah Sawah waren. Jongens toch wat een mooie locatie. Het doet zijn naam alle eer aan. Te midden van de rijstvelden, met de bergen op de achtergrond. Ik word onthaald met koffie en koekjes. De kamer is nog niet klaar. We zijn te vroeg. Ik wil Sandy helpen met het beddengoed maar verder als één kussensloop geraak ik niet. Hij zegt dat hij het zelf moet doen, als iemand het mocht zich zou hij in problemen geraken. Ik ga verder genieten van het panorama. Twee grote arenden zweven boven mijn, vleugels rood aan de bovenkant. Vraag me niet welke het zijn?

Enkele luxueuze ligstoelen staan op m’n terras. Mijn hoofd lag nog niet goed neer of ik sliep al. Na een uurtje werd ik gewekt om een wandeling te maken. Sandi en ik verkende de buurt wat, bergje op bergje af. Echt mooi hier.

‘s Avonds met de auto naar het dorp om wat te gaan eten. Het ons aangeraden restaurant, dicht. Ik had gevraagd om naar het Chinese restaurant te gaan maar de heren gingen naar een ander. Geen probleem dat zullen ze zeker voelen aan hun tip. Toch lekker gegeten. Mie met gedroogde vis en wat groenten. Dik zal ik er zeker niet van worden maar het was lekker.

Thuisgekomen nog wat nagepraat bij het licht van enkele toortsen. Bedje in, nog wat wakker liggen natuurlijk maar dan toch in slaap geraakt.

Tot morgen.

Dag 7: 16 oktober 2014: Malino.

's Morgen maken we terug onder leiding van een lokale ranger een mooie wandeling.
De middag kunnen we vrij invullen.

We verblijven in Villa Tengah Sawah (guestroom).

Deze morgen vroeg opgestaan. Wandeling van een uur of 6 op het programma. Flink en lekker ontbijt gekregen. Daarna op stap door de bergen. Het was regelmatig wel echt puffen voor me. Ik helemaal niet meer getraind. Toch aan ons lunchpunt geraakt. Hele vriendelijk koppel waarvan de dochter eten had gemaakt. Simpel maar héél lekker. Eigen gebrande koffie gedronken. Weer verwend geweest.

Nog een uurtje stappen en we kwamen aan waar we terug werden opgehaald door de auto.

Mooie maar vermoeiende wandeling. Mijn kuitjes doen er nog zeer van..

Tijdens de namiddag babbeltje gedaan met Albert, de vader (79 jaar) van de vrouw des huize, Jacqueline.

‘s Avonds dan toch gaan eten in het restaurant Family (gisteren gesloten). Gefrituurde kip met een ketjapsaus, groentjes en rijst, mmmmmmm lekker.

Dag 8: 17 oktober 2014: Malino - Bira.

In de vroege ochtend zullen we met de auto en chauffeur (deze spreekt beperkt Engels, geen gids) terug op pad gaan.
Onderweg wordt er gestopt voor koffie, thee. Niet ver van Bira ligt Tana Beru. Dit is een ideale plaats om te lunchen, specialiteit: verse zeevis.
Deze plaats zou niet enkel goed zijn om te lunchen maar vooral zullen we hier kunnen zien hoe verschillende keline werven op het strand de traditionele houten penisi maken. Een mooi gezicht hoe deze oude ambacht voortleeft en nog steeds floreert.

We verblijven in Bara Beach (beach bungalow).

Het ontbijt met de ouders van Jacqueline genomen. Toffe babbel gehad met bijna tachtigers die zo goed als de hele wereld al hebben bereist. Uiteindelijk nog moeten haasten om afspraak van 7u30 na te komen met Alex m’n chauffeur.

Zoals gewoonlijk door berg en dal, een uur of 5 aan een stuk. Mooie natuur. Af en toe een stop om een sigaretje te roken en de beentjes te strekken. Foto’s horen er natuurlijk ook bij.

Op bijna zes kilometer van de eindstreep de scheepswerven bezocht. Jonge jonge, echt indrukwekkend hoe ze met de hand die houten schepen maken.

Hop naar hotel Bara Beach. Mooie kamers in aparte hutjes ondergebracht, kort bij het witte strand. Ik had het anders kunnen treffen. Nu genieten van een paar dagjes rust op het Bounty eiland.

Dag 9: 18 oktober 2014: Bira.

We genieten van enkele vrije dagen op de prachtige stranden van Bira.
Auto blijft stand-by.

We verblijven in Bara Beach (beach bungalow).

Bij het binnenrijden van Bira had ik gisteren enorm grote penisi schepen in aanbouw gezien. M”n chauffeur Alex aangesproken om er een bezoekje te gaan brengen.

Deze waren nog indrukwekkender dan die van gisteren, ook bijna twee keer zo groot. Ze zouden in ongeveer één jaar worden gebouwd, volledig met de hand. Niet te geloven. Jammer voor de foto’s dat het hoog tij was. Was wat moeilijk om de foto’s te nemen. Voor ik het wist stond ik al tot aan m”n middel in het water. Was natuurlijk vergeten om geld en gsm eruit te nemen. Gelukkig zonder erg.

Nu we dan toch onderweg waren ook het haventje en het centrum van Bira bezocht. Uit het haventje vertrekken verschillende boten naar het eiland hier niet ver vanaf. De naam komt later, ben het maar weer eens vergeten. Eigenlijk kan je kiezen tussen de grote veer of privé bootjes. Ze vragen ongeveer een 300.000 IDR om je over te zetten en terug te brengen. Het centrum bestaat uit op de straat en het strand allemaal stalletjes waar ze vijftig keer hetzelfde verkopen. Maar allemaal zeggen ze vriendelijk: “Hi Sir!”. Verder converseren heeft meestal geen zin omdat dit ongeveer het enige is wat ze kennen in het Engels. Idem voor mij, mijn Indonesisch woordenschat bestaat ook maar uit een paar woorden. No hard feelings dus.

Terug naar het hotel waar ik ff heb gesnorkeld. Het was wel puffen, er stond heel wat stroming maar het huisrif,voor wat ik heb gevonden, was vrij beperkt. Morgen nog maar is proberen. De duikclub in het centrum van Bira was jammer genoeg gesloten.

Verder nog geprofiteerd van het goede weer. Strand gelegen en wat gechat met de kinderen op het terras.

Dag 10: 19 oktober 2014: Bira.

We genieten van een vrije dag op de prachtige stranden van Bira.
Auto blijft stand-by.

We verblijven in Bara Beach (beach bungalow).

Vandaag niet anders gedaan dan de luierik uitgehangen. Veel gelezen, pintje gedronken en in de zon gelegen. Dit kan ook eens tof zijn op zo’n mooie plaats.

Dag 11: 20 oktober 2014: Bira - Sengkang.

's Ochtends vertrekken we richting Sengkang. Het eerste deel van deze verplaatsing is langs de zee maar vervolgens wordt het heuvelachtiger. Prachtige landschappen zijn het resultaat.
Te Kajang kunnen we een bezoek brengen aan de Amma Towa. De Amma Towa leven nog volgens oude Islamitische tradities en kleden zich in het zwart. Als we het dorp willen bezoeken is zwarte kleding en een locale gids vereist.
We rijden vervolgens verder richting Sengkang. Onderweg stoppen we bij het huis van een locale familie waar we de lunch zullen nuttigen. Vanaf hier zal onze gids meereizen.
Als er tijd overblijft zullen we te Sengkang de zijdeproductie gaan bekijken.

We verblijven in hotel BBC te Senkang.

Vroeg aan de ontbijttafel. Omdat ik zo verzot was op hun noedel soep met kip kreeg ik deze als afscheid! De laatste dagen had ik dat wel meer gegeten maar als Europeaan als lunch of dinner. De wagen in voor een lange maar mooie trip met afwisselend landschap. Niet veel gestopt, daar was niet echt de tijd voor. Als lunch bij mensen thuis gaan eten. Weer véél te veel. Soep, gefrituurde kip, vis, groenten, … noem maar op. Dan stonden ze stom dat ik niet meer at? ‘s Avonds heb ik zelfs geen dinner meer gegeten, zou het er niet meer hebben bij gekregen.

Om 16u00 opgehaald door de gids om de boottrip op Tempe Lake. Dit was een excursie die ik vroeger natuurlijk nog had gedaan in Vietnam, Laos en Cambodja. Maar toch, het is altijd fantastisch qua natuur en cultuur. Ook hier wonen mensen constant op het water. Tempe Lake is een erg visrijk meer. Hun geheim hiervoor: ze planten er ook waterspinazie en het is verboden om onder de beplanting te vissen! Nu zijn jullie natuurlijk mee. Wanneer de spinazie klaar is oogsten ze een stuk en vangen ze de vis. Aardig centje mee te verdienen natuurlijk. Bij vissers koffie gaan drinken en er werden natuurlijk bananen gebakken als snack! Kunnen genieten van de mooie zonsondergang. Deze slimme was natuurlijk zijn slippers vergeten. Uit beleefdheid doe je je schoenen uit om binnen te gaan maar een andere uitgang genomen om terug in de boot te stappen. Maar ok, ze zullen hun best doen om ze een van de volgende dagen in Toraja af te leveren. Ik ben benieuwd?

BBC hotel is meer een business hotel maar ik had alles wat ik nodig had. Met de TV aan in slaap gevallen.

Dag 12: 21 oktober 2014: Sengkang - Rantepoa.

Afhankelijk van het tij? Staat er ons een mooie tocht op het Tempe Lake te wachten. Met de wagen gaan we naar de boot (gemotoriseerd en met bankje). We varen eerst een stukje over de rivier en vervolgens het meer op. Vanop de boot zullen we kunnen zien hoe de plaatselijke bevolking leeft. Niet alleen voor hun dagelijks gebruik maar ook voor het levensonderhoud. Op Tempe Lake zelf zullen we een drijvend dorp bezoeken waar we thee en een snack zullen gepresenteerd krijgen op een woonboot. Dit zou een unieke ervaring/gelegenheid zijn om in een totaal andere gemeenschap te kunnen verblijven.

Tempe Meer: Is het grootste meer van Sulawesi. Met z’n 13.000 hectare in de breedte, wordt het omschreven als het grootste ‘wetland’ visserijgebied ter wereld. Langs het meer staan de drijvende visserijwoningen van waarop je het meer kan observeren. Ook in het midden van het meer is een dorpje gelegen dat versierd is met kleurrijke vlaggetjes. Hier wonen om en bij de 30 vissers families. Dit dorp is te bereiken met de boot op één uur varen van de haven van Tempe. Tijdens deze trip is de kans groot dat je verschillende soorten vogels kan spotten.

In augustus wordt er door de vissers een festival georganiseerd, genaamd “Maccera Tappareng” (Het zuiverende meer). Verschillende activiteiten vinden plaats zoals een bootrace, mooist versierde boot en de verkiezing van Ana Dara (prinses) en Kallolona (prins) van de Wajo Regency, traditionele muziek, Bissu dans door transseksuelen en andere traditionele optredens. Het festival heeft de opzet om de eenheid en de familiale sfeer onder de vissers te versterken. Dit met het “3-S” principe: Sipakatau, Sipakainge en Sipakalebbi. (respecteren, adviseren en elkaar waarderen)

De boot brengt ons terug naar de wagen en we reizen verder naar Tana Toraja. In de late namiddag zullen we aankomen in Tantepoa.

We overnachten in hotel Indra Toraja.

Deze morgen ontbeten en direct de wagen in om naar het zijde weven te gaan kijken. Ook dit had ik al gehad maar ook toch meegenomen. Hier bleef het beperkt tot het zien van het weven en het commerciële trucje om me zijde te laten kopen. Geen vrouw meer dus nu zeker geen zijde meer kopen!

Gids Moslim afgezet en hop weer een verplaatsing van zes uren naar Toraja. Geleidelijk aan werd het landschap bergachtig met toppen van over de 3000m. Genoten van deze uitzichten. Gaan lunchen met de chauffeur en wat later aangekomen in Toraja. Afspraak met de gids morgenvroeg om 9u00 voor wat sightseeing en afspraken maken voor de tweedaagse trekking.

Dag 13: 22 oktober 2014: Rantepoa (Ke'te Kesu, Lemo, Londa).

Samen met een lokale gids zullen we Toraja ontdekken en kunnen we genieten van de bijzondere cultuur. Vooraf is het moeilijk te voorspellen of er een ceremonie zal plaatsvinden maar als er één is zou het zeker de moeite waard zijn om deze bij te wonen.
Verder bezoeken we nog diverse locaties: Ke'te Kesu, Lemo en Londa om er maar een paar te noemen.

Tana Toraja (Toraja komt uit het buginees: Riaja, volk van het hoogland) bevindt zich niet ver (en ten noordwesten) van Rantepao. De meeste Torajas zijn in de koloniale tijd tot het Christendom bekeerd maar veel van de oude religieuze gebruiken en gewoonten leven voort tot op de dag van vandaag. De rituelen, zoals ouderverering/Animisme (Aluk To Dolo = Op de manier van de voorouders), worden tegenwoordig officieel geschaard onder het Balinees Hindoeïsme, hoewel zij daar niet veel mee te maken hebben.

Volgens de Toraja mythe kwamen de voorouders met de trap uit de hemel naar de aarde. Zo was er communicatie mogelijk tussen de Torajas en de Schepper.

De kosmos is volgens Aluk (vertaling: ‘de weg volgens’ of ook wel ‘de wet’) verdeeld in de bovenwereld (hemel), de wereld van de mens (aarde) en de onderwereld. In den beginne waren de hemel en aarde getrouwd en was er alleen duisternis. Later kwam er een scheiding die het licht met zich meebracht. De dieren leven in de onderwereld is rechthoekig en omsloten door pilaren (kooi). De aarde is voor de mensheid, de hemel voor de goden en de voorouders. Dit alles is overkoepeld door een zadelvormig dak. Voorbeelden van Toraja goden zijn Pong Banggai di Rante = god van de aarde, Indo’Ongon-Ongon = godin die aardbevingen kan veroorzaken, Pong Lalondong = god van de dood, Belo Tumbang = godin van de geneeskunde en er zijn er veel meer.

De Minaa (Aluk priester) staat in voor de aardse autoriteit. Hij ziet er op toe dat woorden en daden, begrafenis rituelen en rituelen voor de levenden worden gescheiden. Torajas geloven wanneer deze twee rituelen tezamen worden uitgevoerd het de lijken zou ruïneren.

Aluk is niet zomaar een geloofssysteem maar is een combinatie van recht, religie en gewoonte. Aluk regelt het sociale leven, landbouw en voorouderlijke rituelen. De details van Aluk kunnen variëren van dorp tot dorp, alleen het scheiden van de rituelen is een gezamenlijke wet.

Toraja-land staat bekend om de uitgebreide en erg kostelijke uitvaartrituelen. Vele waterbuffels en varkens worden op deze festiviteiten ter ere van de overledene geslacht. Soms zelfs met honderden tegelijk. Overledenen worden vaak een tijdje gebalsemd ‘bewaard’ in of bij het huis van de familie voor ze in speciale grotten worden geplaatst die zich in steile rotswanden bevinden. De doden worden omringd door houten beeldjes ter bescherming. De houten beeldjes lijken dikwijls op de overledene zelf.

Het begrafenisritueel is in de Toraja samenleving een uitgebreide en erg kostbare aangelegenheid. Hoe rijker en/of krachtiger het individu is, hoe duurder de begrafenis. In de Aluk religie hebben alleen de edelen het recht om een uitgebreid doodfeest te hebben. Dit feest wordt doorgaans bijgewoond door duizenden en kan enkele dagen duren. De ceremoniële plaats is een groot grasveld met enkele schuilplaatsen voor het publiek, een rijstschuur en begrafenisstructuren die speciaal door de familieleden van de overledene zijn gemaakt. Fluitmuziek, dans, gezangen, gedichten, huilen en jammeren zijn traditionele Toraja uitingen van verdriet. Uitzonderingen hierop zijn begrafenissen van kinderen, arme en laagstatus volwassenen.

De ceremonie wordt vaak weken, maanden of jaren na het overlijden gehouden. Dit zodat de familie van de overledene de tijd krijgt om de middelen bij elkaar te krijgen om de aanzienlijke begrafeniskosten bij elkaar te krijgen. Tijdens de wachttijd wordt het lichaam van de overledene gewikkeld in meerdere lagen stof en wordt onder de tongkonan (huis) gehouden. Van de ziel wordt verondersteld dat ze blijft hangen rond het dorp tot de begrafenisplechtigheid is voltooid, waarna het zijn reis begint naar Puya.

Torajas geloven van oudsher dat de dood niet een plotselinge, abrupte gebeurtenis is maar een geleidelijk gebeuren richting Puya (het land van de zielen, het hiernamaals)

De huizen (tongkonan) van de bevolking in Toraja hebben een bijzondere vorm. De met geometrische patronen versierde/houtsnijwerk daken zijn gekromd en lijken enigszins op omgekeerd schepen of de hoorns van de waterbuffel.

We overnachten in hotel Indra Toraja.

Wow wat een dag vandaag. Na het ontbijt vertrokken voor wat een speciale dag zou worden.

Kort even dagindeling schetsen.

Eerst zijn we naar het dorp Lemo geweest voor de graven in de rotsen te bezichtigen.

Daarna begrafenisceremonie bijgewoond.

Driehonderd jaar oude rots graven bezocht te Suaja.

Babygraven in boom gaan bekijken in Kambira.

Aangekomen in Lemo kwam ik gelukkig als eerste toerist van de dag. We konden rustig rondkijken, foto’s nemen en wandeling maken.

Indrukwekkend, de deurtjes naar de graven zijn ongeveer 50 op 50 maar daar achter zou er een plaats zijn van een paar vierkante meter waar de lijken in liggen. Op het moment van ons bezoek waren ze er zelfs eentje aan het uitkappen. Dit wordt nog steeds manueel gedaan. Beneden zat een smid de beitels in het vuur terug scherp te hameren.

Eens de overledene in het graf, wordt er een poppetje gemaakt dat enigszins zou lijken op de persoon zelf en voor het deurtje geplaatst. (zie foto’s)

Terug op de parking hoorden we van alle kanten het gerucht dat er in het noorden een grote ceremonie zou plaatsvinden vandaag. Pedro mijn gids ging wat informeren. Hij bracht me op de hoogte en vroeg of ik deze zou willen bezoeken. Natuurlijk vond ik het goed! Bij de auto gekomen kwam er een oud ventje op ons afgestapt en begon met Pedro te spreken. Je verstaat er natuurlijk niks van maar er werd druk heen en weer gesproken en gegesticuleerd. Na een tijdje kwam Pedro terug en vertelde me dat de man info had dat er een tweede erg grote begrafenisceremonie plaatsvond, dit verder weg en in het zuiden van Toraja. Pedro vertelde me dat hier zeker bijna geen toeristen zouden zijn omdat het erg afgelegen, een heel stuk te voet en stijl bergop zou zijn. Ik moest geen seconde nadenken en daar gingen we dan.

Aangekomen op het punt waar de auto niet meer verder kon en vrachtwagentjes vol met mensen werden afgezet, wij verder te voet. En inderdaad, het was een hele trekking voor we ter plaatse kwamen. Eerst een goed te begane betonnen smalle weg, later zandweggetje. Uit beleefdheid ging de gids aan de naaste familie vragen of we welkom waren. We werden onmiddellijk uitgenodigd om koffie en thee te gaan drinken met de twee zussen (eentje van 97 jaar) van de overledene. Pedro vertaalde en zo kregen we een heel verhaal. Eens ik mijn achterwerk weer bijna niet meer voelde, we voldoende lekkere koffie, koekjes en cake hadden verorberd gingen we naar het centrale plein waar de kist stond opgebaard. Om alles ordelijk te laten verlopen werden de mensen onderverdeeld in groepen, dit ook soms per bezoekend dorp. Elke groep kreeg een nummer en per groep zaten ze in een voor de gelegenheid gemaakt overdekt terras. Zo waren er 55 terrassen en deze zaten allemaal ‘vol’. Het terras nr 1 was de ereplaats waar de overledene zou worden geplaatst na de processie. Dan kwam de familie, de vips, priesters, enz.

Toch nog eerst wat bijkomende info. De man (uit de elite klasse) die begraven zou worden vandaag was al ongeveer een jaar eerder overleden. Eerder kon de man niet begraven worden omdat eerst de hele plechtigheid moet worden voorbereid. Zo krijgen de nabestaanden ook de kans om de fondsen voor de tijdelijk op te trekken terrassen, enorm grote receptieruimte (alles in bamboe, gedrapeerd met prachtige doeken), keuken, de dieren (offers), eten en drinken voor de gasten voor drie dagen, enz bij elkaar te krijgen. Niet te vergeten, het uitkappen van het graf in de rotsen. Het stoffelijke overschot werd eerst gewassen, geïnjecteerd (balseming) en daarna in doeken gedraaid. Dan werd het opgebaard in het woonhuis in de zuidelijkste kamer. Een jaar lang heeft die man daar gelegen, gedurende deze tijd kreeg hij ook eten en drinken. Dit omdat zij geloven dat de geest blijft ronddwalen in het huis tot de ceremonie heeft plaatsgevonden.

De ceremonie begint met het ontvangen van de gasten, zoals hierboven al staat geschreven. Hun giften (buffels, varkens, …) worden netjes genoteerd om later tijdens de ceremonie te worden afgeroepen. De standing en of de relatie met de overledene van de gast bepaald ook de waarde van de gift. Mijn gift was een slof sigaretten en een paar kilo suiker. Bescheiden maar daarom niet minder geapprecieerd! Iedereen krijgt volop eten en drinken. Water, koffie, thee, cake, koekjes en in bamboestokken gekookte Bami goreng.

Daarna werd er gedanst en gezongen in een kring rond de kist. Dit door de familie, vips, priesters en naaste vrienden. De kring ging langzaam rond en de klaagzang werd aangetrokken door de familie om later te worden beantwoord door iedereen tezamen. Indrukwekkend! Iedereen hield mekaar vast door de pinken in elkaar te haken.

De priesters namen plaats onder het terras nr 1 (presentatie terras) en droegen een korte mis op. Daar volgde dan het levensverhaal van de overledene. Dit werd van op het terras nr. 1 gedaan door een man die wel héél erg veel intonatie in zijn stem legde. Dikwijls schreeuwend en dit in een hoger octaaf van de stem. Regelmatig werd zijn verhaal toestemmend beantwoord met zwaar gemompel door de aanwezigen. Dit duurde een half uurtje.

De processie werd op gang getrokken. Eerst in rij kwamen de verschillende families, deze werden telkens voorgesteld door een vaandeltje dat was vastgeknoopt op een lange bamboe stok. Daarachter een deel van de te offeren buffels en varkens, begeleid door hun eigenaars. De familie volgde, deze liepen onder een lange knalrode doek.

Dan de kist. Probeer je even voor te stellen. De kist met daarboven een gestel in de vorm van het dak van een Toraja typisch huis (hoorns van de buffel). Dat vastgesjord in een raam van dikke bamboe stokken. Dit alles werd dan gedragen door, laat me gokken, een 30 à 40 jongeren die er een echt feest van maakten. De hele constructie werd opgetild, door elkaar geschud, wild op en neer om een paar meter verder terug te worden neergezet! Dit terwijl die gasten het uitschreeuwden van de pret, zo het hele dorp rond. Niet te geloven!

Terug op de centrale plaats werd de kist losgemaakt van het typische Toraja dak en het raamwerk. Alleen de kist werd door tientallen, nog steeds bruusk schuddend, naar boven gedragen om eindelijk op de ereplaats, het terras nr. 1 te worden geplaatst.

Het offeren van een varken en buffel vonden plaats waarna het vlees werd versneden en op grote palmbladeren werd gelegd om later te worden gekookt. De andere dieren werden op het centrale plein gebracht ter ere. Deze werden dan nog niet geslacht omdat dit pas op de derde dag van de ceremonie plaatsvindt.

De bezoekende dorpen werden naar de receptieruimte (ongelooflijke grote tijdelijke constructie) gebracht waar de mannen rechts en de vrouwen links gingen zitten. (Deze sortering heeft in Indonesië niets met gezag of zo te maken. Vrouwen zijn dikwijls diegenen die de broek dragen.) Dit in vierkante boxen. Daarna volgt de familie die dan, ook per geslacht/ enkele familieleden per box, de condolaties in ontvangst gaan nemen en de mensen nadien dan ook uitvoerig bedankt. Na de bedanking een hele stoet van “werkers” die weer koekjes, cake, koffie, thee, … aanbrengen voor de gasten.

Tot hier dan de gebeurtenissen van dag één van de ceremonie. Dag 2 bestaat bijna volledig uit het in ontvangst nemen van condolaties. Derde dag worden alle dieren geofferd en versneden. Het vlees wordt dan verdeeld onder de dorpelingen die deze drie dagen hard hebben meegewerkt. Maar ook onder diegenen die meehielpen om al de enorme tijdelijke constructies op te bouwen. Als bedanking en/of betaling. Niets wordt weggegooid, het overige gaat naar de armen.

Geloof me of niet maar ik heb regelmatig met open mond dit alles gade geslagen!

Na de lunch naar Suaja waar we driehonderd jaar oude rots graven gingen bezoeken met ook de typische popjes voor de deurtjes. In een grot kreeg ik oude kisten in de vorm van schepen te zien maar ook de beenderen van mensen en ook daar weer de speciale oude popjes. Allemaal heel mooi en interessant.

Als laatste activiteit van de dag naar Kambira waar baby’s begraven worden in een boom. Dit is eigenlijk volgens hetzelfde principe als de graven in de rotsen. Hier werden er nu gaten gemaakt in een speciale boom. De baby’s (alleen zij zonder tanden) werden in zo’n gat dan rechtop begraven. De Toraja’s geloven dat baby’s dan verder mee met de boom groeien. Als je in deze speciale boom snijdt loopt er een soort melk uit die natuurlijk dan als voeding voor de baby’s dient. Pedro vertelde me dat deze traditie een 70 jaar geleden was stopgezet. Heden ten dage worden zwangere vrouwen erg goed begeleid in de poliklinieken waar meestal ook de bevalling plaatsvindt. De kindersterfte zou hiermee een heel stuk lager liggen dan vroeger.

Terug naar het hotel, moe maar voldaan!!

Dag 14: 23 oktober 2014: Rantepoa.

Vrije dag te Rantepoa, wagen blijft standby.

We overnachten in hotel Indra Toraja.

Dag 15: 24 oktober 2014: Rantepoa - Toraja.

Vandaag de start van onze tweedaagse trekking door de afgelegen gebieden in Toraja. Het zou een prachtige tocht moeten worden met speciale ervaringen. Onze lokale gids zal ons meenemen naar bijzondere plekken van Tana Toraja. Elke dag stappen we ca 6 tot 7 uur langs kleine dorpjes en door prachtige natuur.

We overnachten in een kleine kampung bij mensen thuis.

Met Petrus, m’n gids voor de volgende dagen, vorige avond afspraken gemaakt i.v.m. de tweedaagse trekking.

Ik dus klaar met m’n rugzakje met reservekleding, first aid kit en wat wasgerief. Uiteindelijk zat het fotomateriaal (grote lens) er ook bij. Alles te samen toch goed voor heel wat kilo’s die ik de volgende dagen zou moeten meesleuren op de rug. Maar ok.

Alex bracht ons naar het vertrekpunt en daar merkte ik al op dat het geen trekking maar een hiking ging worden! De volgende twee uur waren stijl omhoog. Verschillende keren trapte ik op m’n adem, beet een stuk van mijn tong en zweette ik als nooit tevoren.. Het water gutste gewoon van m’n kop, lijf en benen, die het verdomt goed uithielden. Met al mijn kilo’s te veel en als stevige roker liet ik me niet doen. Een rustpauze werd me gegund waar ik vroeg of we nu nog niet bijna aan de top waren? Petrus lachte eens en zei me dat we op de top waren. Een lichte daling van een kwartiertje maar daar was de volgende berg al die we over moesten. Hijg hijg, niet te doen. Zo ging het meer dan 7 uur aan een stuk. Op een ogenblik kwamen we in een klein dorpje waar we een cola konden drinken. Een warme natuurlijk want een frigo hadden ze er niet. Het was een jong gezinnetje die zoals de meesten daar een winkeltje hadden. Ik denk dat ze in Azië bij elkaar in de winkel gaan kopen, elk huisje heeft zijn winkel en overal verkopen ze hetzelfde. Dat ik bij het gezinnetje terecht kwam was natuurlijk puur toeval. Het was het eerste dat we tegen kwamen. Ik schat ze om en bij de 18 jaar oud. Hij misschien iets ouder. Er liepen al drie kotters rond die braaf in het zand met wat keien aan het spelen waren. Van hun winkeltje gingen ze dus niet rijk worden. Het zou wel eens best mogelijk geweest zijn dat ik hun eerste klant van de dag was. En zoveel zotten als ik die daar een ganse dag hun zweet proberen kwijt te geraken zullen er wel niet zijn. Ik heb toch niemand tegengekomen buiten natuurlijk de plaatselijke bevolking.

Een steile daling dat je knieën er van begonnen te knikken en dan kwam het verlossende zinnetje van Petrus. Het dropje waar we zouden overnachten lag daar op de rug van de volgende berg, ik was er bijna! Dat dacht ik toch. Om van de ene naar de andere berg te gaan moet je natuurlijk het pad volgen. Het duurde nog ruim een uur. Het was een dorpje waar geen auto’s reden, waar je amper met de moter/brommer kon geraken. En wat wil dat zeggen? Om onze trekking te beëindigen kreeg ik er nog een berg om U tegen te zeggen cadeau bovenop! Twee kilometer hard zwoegen, stijl omhoog, de krampen kwamen opzetten in de beenspieren. Dit was de zoveelste keer dat ik mezelf was tegengekomen. Het resultaat was dat ik in een prachtig authentiek dorp terecht kwam waar de huizen zowel als de rijstschuren over die prachtige Toraja daken beschikten. (buffelhoorn) Ik werd voorgesteld aan de familie maar converseren zonder Petrus niet mogelijk was. Maar ik kreeg lekkere koffie en dat deed me deugd. De koffie wordt gemaakt op een eenvoudige manier. De koffie wordt dus gewoon in je tas geschept en daar wordt er warm water opgegoten. Vlug wat suiker erbij, roeren en dan maar laten bezinken. Wat kan het leven toch simpel zijn he!

In het dorp liep het vol jonge kinderen die volop aan het spelen waren. Niet één keer kon ik zeggen dat er een woord luider als een ander werd gesproken. Lachen, zingen, rondlopen en met de beesten bezig zijn. De beesten … die liepen er allemaal gewoon vrij rond. ‘s Avonds werden ze allemaal op ‘stal’ gezet wat tot hilarische toestanden leidde. Iedereen van het dorp moest dus zijn kippen, varkens, honden terug naar huis brengen. Jonge jonge wat een chaos. Een Bintang (plaatselijk bier in een fles van 620 cl) werd me opgediend, Die smaakte me nog beter dan die koffie. Petrus kwam eventjes bij me zitten en zei me dat hij aan het koken ging gaan. Ik kreeg nog een korte rondleiding en daar zat ik dan. Achter het huis, wij zouden het aanzien als twee varkenskoten, was het wc (gat in de grond) en de was ruimte (donker kot met stenen bak en een pannetje om je te douchen). Propere kleren opgehaald en wassen maar!

Zeven uur dertig was het eten klaar, simpel maar lekker. Petrus had z’n best gedaan. Nog een paar Bintangs bij de familie (zij drinken niet!) en dan naar boven. Alsof ik een graanschuur aan het beklimmen was. Ik kwam op het verdiep, geen ramen maar houten luikjes. In een poging om ze te sluiten was het nada. Geen grendels op en ze vlogen natuurlijk weer open. Mijn eerste gedacht was dat ik er de volgende morgen mooi zou uitzien met al die muggen en weet ik nog niet allemaal. Me platgelegd op een matrasje gevuld met ’Kapok’, je kan dus al even goed met je gat op de grond gaan liggen. Het duurde even voor ik sliep …

De eerste dag was dus zeker al een succes, mooie landschappen, paar kilo’s kwijt, slang gezien en vooral grenzen verlegd!

Dag 16: 25 oktober 2014: Rantepoa.

Ook vandaag stappen we nog een halve dag door Tana Toraja.

Omstreeks het middaguur staat onze wagen terug ter beschikking om naar het hotel te rijden.
De rest van de middag is vrij te besteden.

We overnachten in hotel Indra Toraja.

Opgestaan, wat gaan opfrissen in het varkenskot. Aan tafel voor het ontbijt. Nasi met wat groenten en … koffie. Eerst is het altijd wat aanpassen als je een warme maaltijd als ontbijt voorgeschoteld krijgt maar het was lekker. Weerom had m’n gids zijn best gedaan.

Alles bij elkaar scharellen en we waren weer weg. Ik zat in gedachte dat ik die steile berg van een km of twee terug af moest maar daar was al de eerste misrekening van de dag. Op een goed uur tijd hadden we al enkele honderden meters hoogte gemaakt. De benen wilden nog mee maar het was toch zwaar. Naar de laatste km’s toe was de drang er al meer om er de brij aan te geven maar je kan natuurijk niet achterblijven. Je hebt geen keuze. Na vier uur stevig stappen, klimmen kreeg ik de melding van Petrus dat het erop zat met klimmen en dat de daling kon worden ingezet. Klimmen is één ding maar constant dalen is ook niet van de poes. Na een tijdje zag ik ineens de wagen staan en wist ik dat ik geslaagd was voor m’n eerste ‘hiking’!

We reden terug naar Rantepoa waar de wekelijkse markt plaatsvond. Ik had daar achter gevraagd om deze te bezoeken op aanraden van Martin Sanders. En het was echt tof. Honderden buffels stonden er om verkocht te worden. Van kalf tot gewone buffel, stier of koe. Ook de albino buffels stonden er. Witte met blauwe ogen. Deze worden de Mercedessen onder de buffels genoemd en zouden verkocht worden tussen de 300 en 800.000.000 Rupiah! Voor dat geld zou ik meer dan één keer héél Indonesië kunnen rondreizen. Er zijn dus zeker rijke mensen … Ook de varkens waren natuurlijk aanwezig en zoals gewoonlijk worden deze op een bamboe raam vastgebonden om te blijven liggen. Die beesten doen dat, waarschijnlijk omdat ze niet beter weten. Een varken kost al gauw 2 miljoen Rupiah.

De vechthanen werden gekeurd en aangezet tot vechten. De kandidaat nieuwe eigenaars lieten niets aan het toeval over. Die kiek werd wel tien keer onderste boven gedraaid voor de koop, als die er al kwam, af te ronden. Hoeveel zo’n kippeke kostte, ik ben het vergeten te vragen!

Gaan lunchen en terug naar het hotel. Warme douche genomen waar ik wel enkele minuten ben blijven onder staan. Het deed meer dan anders deugd.

Trekking was een succes. Constant in de mooie natuur gezeten, unieke slaapplaats en mijn grenzen meer dan eens verlegd. Laat de volgende wandeling maar komen. Nu ben ik er klaar voor!

Dag 17: 26 oktober 2014: Rantepoa - Pendolo.

In de vroege ochtend verlaten we Toraja en rijden met de chauffeur (zonder gids) verder noordelijk. Via een bochtige weg bereiken we na enkele uren terug de kust. Doch na enige tijd zitten we weer in de beboste bergen en passeren we een waterval. Tegen het einde van de middag bereiken we Pendolo dat aan de zuidoever van het Posomeer ligt.

Lake Poso: Is een enorm betoverend hoogland-meer. Het is gelegen in het zuidelijke deel van Midden-Sulawesi. Het meer ligt op 515m boven de zeespiegel, dus … het wordt profiteren van de koele wind uit de bergen, de milde tropische dagen met koele nachten.

Het meer heeft warm en kristalhelder water. (Deskundigen beschouwen het water van Lake Poso het tweede zuiverste ter wereld.)

Deze regio is een onontgonnen en rustige omgeving buiten de gebaande paden. De lokale legende is dat in de buurt van het binnenmeer, de heuvels en bergen, hemel en aarde werden verbonden door een touw. De bewoners van deze regio zijn de Pamona’s. Voorheen bekend als Oost-Toraja maar besloten zich van deze af te scheiden. Ze symboliseren zich door middel van een gigantische stenen pilaar op de heuvel in de buurt van het Poso meer, waar je het nog steeds kan gaan bezoeken.

We overnachten in Mulia Lake Poso (bungalow)

Vroeg uit de veren. Vandaag lange verplaatsing op het menu. Ontbijtje en om 6u45 waren we al onderweg.

Lange maar mooie verplaatsing. Onderweg maar twee keer gestopt om een sigaretje te roken en ff de benen te strekken. Via Palopo naar Wotu tot aan Pendolo aan het Lake Poso.

Schitterend gewoon … dit is echt indrukwekkend. (Zie foto’s)

Het hotel Mulia Lake Poso was wel heel héél erg simpel maar toch charmant. Er stond ook hier weer een Europese WC maar een aansluiting met water was geen sprake, idem dito voor de douchekop. Een stenen kuip met een grote emmer erin en een steelpannetje. Daarmee kon je dan het wc doorspoelen of over je kop gieten als douche. Het personeel was bijzonder behulpzaam niettegenstaande in de bespreking van de reis me verwittigde dat ik niet altijd op een attente bediening mocht rekenen. Voor ik uit de auto was lag mijn reiszak al in de kamer. Vriendelijk verwelkomt met een drankje. Lekkere lunch gegeten met een pintje bier en nadien koffie. Nee ik mag echt niet klagen. Misschien was het omdat ik dan ook de enige was in het hele hotel?

Mijn hutje lag vlak tegenover het Poso Lake zodat ik de gelegenheid kreeg om hier tot rust te komen. Gewoon een ongewoon uitzicht, om stil van te worden.

Op een zeker moment kwam er een jonge man op me afgelopen die een opvallende T-shirt droeg van onze noorderburen. Hij stelde zich voor en om het gemakkelijk te maken was het ook een Petrus net als in Toraja! Voor iemand als ik die nogal gemakkelijk namen vergeet is dit natuurlijk goed meegenomen.

Pendolo Petrus stelde zich uitgebreid voor en ook ik kreeg een spervuur van vragen over de omstandigheden in België. Wederom kwamen de vragen hoe het kwam dat ik alleen was terwijl er voor twee was geboekt. Het hele verhaal nog eens gedaan en ook iedereen waaraan ik de historie vertel heeft wel zijn eigen mening erover, ook Petrus.

De dinner die inbegrepen was in de reis, kip met groenten in zuurzoete saus, een champignonsoep (waarom ik nu weet dat ze een soep gelijktijdig met het eten serveren, Aziaten gieten hun soep over de rijst, of rijst in de soep, verschillende soorten groenten gestoomd en gebakken vis. Erg lekker.

Bedje in en eindelijk eens vlug in slaap gevallen. Dit niettegenstaande ik de indruk had dat m’n hutje niet alleen een speeltuin was voor insecten maar dat het ook wel eens bezocht werd door ratten. Met het kwaken van de kikkers in slaap gevallen.

Dag 18: 27 oktober 2014: Pendolo - Tentena.

's Ochtends worden we opgehaald door een plaatselijke gids en stappen we aan boord van een gecharterde boot. De boot volgt de oostoever en maakt enkele stops. Rond het middaguur arriveren we op de plek waar we zullen overnachten.
De rest van de dag vrij te besteden.

We overnachten in Tandobone (bungalow)

Rond 6u00 uit het bedje gekomen. Me op het terras van m’n hut gezet en volop genoten van het uitzicht en het wakker worden van de natuur. Het had ’s nachts geregend waar de bevolking hier wel erg blij mee zal geweest zijn. Het heeft hier al in maanden niet meer geregend, de grond barst hier als in de woestijn open.

Als ontbijt, vier pannenkoekjes, die eerder gekookt waren als gebakken maar ze waren niet slecht. Misschien omdat dit de eerste keer was dat ik ze kreeg. Alle andere dagen waren het toasten of rijst, dus dit was wel eens welgekomen.

De boot lag klaar en wij weg, half uurtje vroeger als verwacht maar dat was mijn fout. Petrus met z’n koffie en ontbijt nog in de hand de boot in.

Na een half uurtje varen kwamen we aan bij het eerste dorpje, Tindoli. Hier wat rondgewandeld en met de kinderen van een schooltje gespeeld. Hier en daar een praatje met de locals en een kleine waterval bezocht.

Bootje in en naar het tweede dorp Lulumai. Hier stevig naar boven wandelen maar niet te ver. Waarom hier nu juist werd gestopt, ik heb er het raden naar maar dit was een dorpje als elk ander. Op het marktplein wat gesproken met een oude vrouw die het Engels vrij goed sprak. Wat uitleg over enkele planten en bomen.

Bootje in naar m’n hotel. Tandobone is een simpel hotel met een Nederlandse uitbaatster die eveneens getrouwd is met een Indonesiër. De bungalows zijn groot: living, zithoek, keukentje, frigo, badkamer, grote slaapkamer en een groot terras met zicht op het Poso Lake. Ook hier weer leuke bedoening. Bij aankomst stond Annelies me op te wachten, kreeg een rondleiding in de bungalow en door het domein.

Eerst wat op het terras gezeten en daarna lunch. Witte rijst met een soort van hamburger van maïs, kleine precies koekjes van pinda’s in een zwarte saus en enkele tomaatjes. Lekker gekruid, heeft me goed gesmaakt.

Eens in de kamer, zwembroek aan en plonsje in het meer. Het water was gewoon kristal helder. Nergens maar dan ook nergens iets of iemand te bespeuren. Hier kan je zonder enig probleem in je blote kont rondlopen, juist opletten voor de insecten natuurlijk. Deze houden namelijk van ‘wit’ vlees en je kontje is wel iets meer naturelle.

Dag 19: 28 oktober 2014: Tentena.

Vandaag vergeten we zeker onze zwempakken niet!
Na het ontbijt varen we een klein stukje tot aan een parkeerplaats. Vanaf hier rijden we tot op wandelafstand zijn van de fraaie Saluopa waterval. Deze waterval is omringd door tropisch regenwoud. In de verschillende poeltjes die de waterval rijk is kunnen we heerlijk poedelen.
Tegen de middag zijn we terug in Tentana waar we de rest van de dag vrij kunnen invullen.

We overnachten in Tandobone (bungalow)

Rustig ontbeten in Hotel Tando Bone. Pannenkoekjes met wel 5 verschillende soorten confituur. Ik kreeg zelfs mes en vork! Dan kan je vlug merken dat het management in westerse handen is. Wel Indonesische koffie of moet ik nu kopi zeggen? De boot werd in gereedheid gebracht om me naar ‘wal’ te brengen waar ik zou worden opgepikt door de wagen. Vijf minuutjes varen en weg zijn we.

Eerst rustig rondgereden in Tentena zelf. Doorgereden via het Balinese dorp naar de waterval. Eerst de ingang betalen natuurlijk maar hier op Sulawesi zijn de prijzen opvallend lager dan op de Sunda eilanden. Niet dat het veel is hoor maar als ik vergelijk, om en bij de 5.000 Rupiah (0.35€) tegen op Sunda 20.000 dan scheelt het toch. Waar schrijf ik nu toch in godsnaam over?

Door de mooie natuur gewandeld langs het water, dat zoals gewoonte, klein eindigd en mooi begint. En het was een mooie waterval. Al die verschillende etages. Met Petrus een hele tijd ter plaatse geweest en echt genoten van de rust. Een drietal ‘domestic tourists’ waren al een hele tijd aan het schuifelen. Ik wist natuurlijk wat ze verlangden: Op de foto met mij natuurlijk! Ik brak dan maar zelf het ijs en vroeg hun camera om een foto te maken met hun drieën. Daar gingen ze graag op in en dan was het voor hun maar een klein stapje meer om te vragen of die reus uit België met hun op de foto wou. Het waren twee net afgestudeerde vroedvrouwen en een ingenieur die op trektocht waren door hun eigen land, dit voor ze aan het werk zouden gaan. Wandeling terug naar de auto en terug naar Tentena.

Daar gekomen zijn we in het centrum nog even uitgestapt en te voet over de houten brug gelopen. Deze brug werd gebouwd in samenspraak met de omringende dorpen. Ze werd ook gezamenlijk betaald en geconstrueerd. Nu heeft het gouvernement een betonnen brug gebouwd maar de houten afbreken, neen het is uiteraard een symbool van de collegialiteit tussen de regio‘s.

Juist na de middag terug aangekomen in het hotel met de boot. Zoals waarschijnlijk al gezegd is het hotel alleen maar te bereiken door een boottripje van een vijftal minuten. Dit wil natuurlijk zeggen dat het om en bij het hotel één en al rust is en zeker als je de enige gast bent.

Genoten van het Poso Lake en wat gelezen met een paar ijskoude Nescafé’s.

Dag 20: 29 oktober 2014: Tentena - Bada Vallei.

Met een jeep en een lokale gids trekken we van Tentena naar de Bada Vallei. Hier bevinden zich waarschijnlijk één van de best bewaarde geheimen van Sulawesi: de enorme Megalieten. Deze bijzondere beelden, die ongeveer 2500 jaar oud zijn, doen denken aan de beelden op Paaseiland. De lokale bevolking vertelt legendes over de magische krachten van deze beelden. De prachtige tocht naar de vallei duurt ongeveer 4 tot 5 uur, we passeren regelmatig mooie tropische wouden.
Dicht bij onze guesthouse kunnen we nog een wandeling maken langs verschillende megalieten.

Een megaliet is een stenen monument. Het woord “megaliet” komt uit het Grieks (mega: groot, lithos: steen) waarmee een groep monumenten wordt aangeduid die uit één of meerdere stenen bestaan. Een megaliet heeft vaak de functie van een heiligdom of grafmonument.

We verblijven in een Homestay: Losmen Ningsih.

Op tijd uit het bedje, pannenkoekjes, je kent het ondertussen al wel, rekening betaald en bootje in. Na wat varen kon ik al zien dat de jeep met chauffeur Daniël en gids Petrus klaarstonden.

We reden terug via het Balinese dorp maar sloegen niet meer af richting de waterval. Eerst was de weg vrij goed maar olala dat veranderde ineens van dag naar nacht. Vijf uur lang rond hobbelen in de jeep met al een pijnlijk achterwerk, pff, maar van natuur o zo mooi. Ik heb mijn ogen uitgekeken. Je rijdt tenslotte door het tropisch regenwoud. Jammer dat er hier en ginder toch een enorme houtkap is. Ganse flanken worden gerooid om de nieuwe weg aan te leggen. Halve bergen worden afgebroken, eigenlijk spijtig maar het is de enige weg naar de Bada vallei en die inwoners zitten als een rat in de val. Alles moet via die weg die heen en terug met de jeep minstens 10 uur in beslag neemt laat dan staan met een vrachtwagen. Wat ze volgens mij vergeten is dat ze de wanden van de gerooide berg niet stutten met als gevolg dat er dikwijls enorme rotsen ineens naar beneden rollen met alle gevolgen van dien natuurlijk. Wij hebben zo’n klompje van een paar ton op enkele tientallen meters van ons op de weg zien ploffen. Dat op de wagen en je hebt niet eens de tijd om pijn te hebben, laat staan het te beseffen. Op een twintig tal kilometer van Bada begon de jeep merkelijk trager te rijden, euh hoe moet ik dit nu zeggen, we reden al met een slakkengangetje. Ok de chauffeur Daniël reed meer met z’n hoofd buiten de wagen dan erin, Petrus was achter in de bak ook de hele tijd aan het rondkijken. Ineens kwam het antwoord. Ze hadden een paar neushoornvogels gespot. Wat foto’s proberen te nemen want ze zaten vrij ver.

Aangekomen in de Bada Vallei eerst de zakken gaan afzetten in de guesthouse die héél simpel was. Bedje, kastje en iets wat op een badkamer zou moeten lijken maar eigenlijk heb je alles wat nodig is.

Daarna nog een paar megalieten gaan bezoeken met een goeie wandeling erbij. Na het dinner blij om in het bedje te kruipen. Ik probeerde nog te lezen maar de oogjes vielen dicht.

Dag 21: 30 oktober 2014: Bada Vallei.

Ook vandaag trekken we met de jeep en lokale gids door de Bada Vallei.

Overnachting in Homestay: Losmen Ningsih.

Vandaag stonden er nog een paar bezoeken aan megalieten op het programma. Maar … Petrus had iets opgevangen van een jaarlijkse viswedstrijd. Hij vroeg me of ik interesse had wat natuurlijk zo was.

Eerst een megaliet waar we met de auto kortbij geraakten daarna haasten naar de vijver omdat de start om 9u00 zou worden gegeven. Onderweg konden we al tientallen brommers zien voorbij rijden die allemaal een soort van bamboe korf bij zich hadden. Bij de vijver gekomen stonden er een paar honderden kandidaten. En daar gingen ze dan. Ze liepen met hun korf en een zakje rond de hals allemaal tegelijk het water in. Mooi om te zien hoe ze telkens de korf in het water staken en voelden of ze ‘beet’ hadden. Een eigenaardige maar blijkbaar toch een afdoende manier want regelmatig ging de hand in de bovenste opening om de vis eruit te halen en in het zakje te doen. Wie de meeste vissen had, groot of klein, won de wedstrijd. Eerste prijs een televisie en nog wat andere zaken. Ze moesten wel allemaal 40.000 Rupiah insteken om te mogen meevissen. Wat eigenlijk toch al een aardig bedrag is voor een doorsnee Indonesiër. Ik sprak met een vrachtwagenchauffeur en deze zei dat hij om en bij 1.500.000 Rupiah/maand verdiende. Dat is ruw gerekend 100€. Na anderhalf uur in de verzengende hitte te hebben gestaan, wij terug op pad.

We werden ergens afgezet en hier zouden we de trekking beginnen. Onderweg dus verschillende megalieten ontdekt. Ze waren gelegen tussen de rijstvelden of in de jungle maar moeite moest je zeker doen om er bij te geraken. De laatste was de Palindo. Deze is de grootste megaliet in de Bada Vallei. Hij stond in de steppe waar het verschrikkelijk warm was. Petrus en mijn nek waren beide goed verbrand maar konden niet anders dan verder te voet verder te trekken. Kilometers aan een stuk. We moesten een hangbrug passeren maar die kwam maar niet in zicht. Uiteindelijk als mijn tong tegen de grond sleepte hoorde ik het water al stromen en gingen we wiggel waggel over de brug. Kilometer of zeven verder kwam onze guesthouse in zicht. Voldaan aan de dinner tafel en weer rede genoeg om bed in te kruipen. Wat hier wel vrij lastig was waren de vliegjes en muggen. Duizenden … Petrus nam een licht plastieken zakje, smeerde dit in met kokosolie en na een uurtje was de zak ver half vol insecten. De volgende morgen waren de eenden en kippen natuurlijk héél blij met deze verzameling.

Dag 22: 31 oktober 2014: Bada Vallei - Tentena.

's Ochtends bezoeken we een hele andere kant van de Bada Vallei. In dit prachtige gebied bezoeken we o.a. het grootste beeld, Palindo genoemd. Het bezichtigen van deze enorme megalieten uit het verloren tijdperk zou wel eens een hoogtepunt kunnen zijn van onze rondreis.

Bada Vallei: Ligt in het Lore Lindu National Park, Centraal Sulawesi en bevat honderden megalieten die terug gaan tot in de 14^de eeuw. Hun doel of bouwers zijn tot op heden nog steeds onbekend.

De meest bekende megalieten:

Palindo: ‘De entertainer’ Het grootste standbeeld (4.5m) ten zuiden van het kleine dorpje Sepe.

Maturu: ‘Slaper’ (3.5m) Het standbeeld ligt op z’n rug.

Mesinga: ‘Drager van een sjaal’ Is ver de kleinste en zijn functies zijn zéér vaag. Gelegen op weg naar de Kalamba: Dit zijn grote stenen bakken, verspreid over de plaats. Ze zouden kunnen zijn gebruikt als baden of grafkamers.

Oba: ‘Aap’ Deze staat precies in het midden van een rijstveld. Zijn uitdrukking is vermakelijk: aapachtig en brutaal. Oba is zo groot als een gehurkte man. 

Na de excursies reizen we terug naar Tentena zelf. Het is tijdsbesparend en geeft ons tevens de gelegenheid om het stadje zelf te verkennen en te eten in één van de warungs.

We overnachten in het Victory Hotel (simpel)

Vandaag stond de terugreis op het programma naar Tentena. We reden terug over de hobbel de bobbel weg en na een kilometer of 20 werden we afgezet. De plaatselijke gids wees ons de weg door de jungle. Echt zoals in de filmkes om de gewassen weg te kappen zodat Petrus en ik er makkelijker doorkonden. Berg op/af, door de rivier - natte voeten natuurlijk, over boomstammen balanceren … noem maar op, we hebben het allemaal gedaan. Vier uur in die hitte met die vochtige lucht … hehe, maar ik mag niet klagen he … ik had er trouwens zelf om gevraagd.

Nu vraag je je misschien af, die zegt niks over de beesten? Wel we hebben een paar mussen en een soort ekster gezien. We hebben neushoornvogels ‘gehoord’ maar niet gezien. Apen niet gezien want het was niet het seizoen dat er op die plaats fruit aan de bomen hing. Maar toch was het een hele ervaring. Doodmoe, afgepeigerd in een warung gekomen, kletsnat van het zweet: T-shirt zowel als lange broek. Gelukkig kon ik me wat gaan verfrissen in hun typische wc en andere kleding aantrekken.

De reis naar Tentana werd verder gezet. In het hotel Victory aangekomen, een lekkere douche genomen. Er was zelfs warm water. Verder mooie ruime kamer met bedje, kastje … en dat was het. Simpel maar toch goed.

‘s Avonds begon het te donderen dus was het meer dan tijd om eten te gaan zoeken. Na een paar keer de verkeerde weg te hebben genomen toch aan de houten brug gekomen waar er kleine warongs waren. Bij eentje stond een jongen van een jaar of 16. Daar met handen en voeten uitgelegd wat ik wou eten. Het was lekker, pikant en meer dan voldoende.

Bedje in want morgen trekken we meer noordwaarts, naar Ampana.

Dag 23: 01 november 2014: Tentena - Ampana.

Vroeg in de ochtend worden we door onze chauffeur opgehaald voor de lange verplaatsing naar Ampana. (+/- 6 uur rijden.) We overnachten in een eenvoudig huisje op een kiezelstrand even buiten Ampana.

We overnachten in de Marina Cottage.

Afspraak met de chauffeur was pas om 09u00 dus meer als tijd genoeg. Ontbijt gekregen van de madame des huize die wel heel wat kon vertellen over de trekkings en dieren die er te zien zouden moeten zijn. Het feit dat ik gisteren geen apen zag was gewoon omdat het niet het seizoen zou zijn. Er was geen fruit aan de bomen in die regio dus no … apes! Een gezapig gesprekje en uiteindelijk kreeg ik nog van die hele lekkere kleine banaantjes van haar. Een hele tros.

De auto in en zoals hierboven beschreven vele uurtjes in de wagen.

Aangekomen in Ampana, wat eigenlijk nog een vrij grote stad was, doorgereden naar het hotel.

Dit was een vrij propere bedoening, ook weer van die bungalowtjes maar mét airco en warm water. Dat was alweer een tijdje geleden. Toch merkte ik op dat ik dit eigenlijk allemaal niet meer zo echt nodig had. Onder de douche dacht ik te genieten van het warme water maar zonder het eigenlijk te beseffen draaide ik deze dicht. Het koude water deed zeker twee keer zo goed. ‘s Avonds idem dito met de airco. Ik moest ze afzetten, ik kreeg het gewoon te koud. Ook al omdat negen kansen op de tien de airco’s zijn gericht op het bed, wat helemaal niet aangenaam is en waar je zou kunnen van ziek worden.

De bungalows waren aan de zee gelegen, misschien was het wel spijtig dat ik er maar één nacht bleef maar ook het kiezelstrand was niet echt aanlokkelijk om in het water te gaan.

Zoals al geweten is het nu laag seizoen. Op de prijslijst stonden wel 15 verschillende soorten verse vruchtensapjes. Als ik er naar vroeg was er nog maar enkel sinaasappelsap en komkommersap. De ananas en mango kon ik al op mijn buik schrijven dus. Het eten was er niet te duur en was lekker.

Dag 24: 02 november 2014: Ampana - Bomba.

Na het ontbijt varen we vanaf het strand voor onze guesthouse naar de Togian Eilanden. We zullen overnachten bij het plaatsje Bomba, één van de grotere eilanden van de archipel.

We overnachten in het Island Retreat.

Eindelijk nog eens een goeie nacht gehad, geslapen als een marmot.

Wat ik dan uitgepakt had terug in de rugzak gestoken. De grote valies had ik niet open gedaan dus daar moest ik al niet echt naar kijken.

Gaan ontbijten, pannenkoekjes met suiker en wat wentelteefjes gekregen. Fruitsap was er niet bij. Ik vroeg een sinaasappelsap en wanneer ze deze serveerde was ook dit de laatste. Het was misschien hoog tijd dat de westerse bazin haar nog een met haar hotel zou bezighouden.

Afspraak met de boot was rond 10u00 dus Marcske klaar om 9u00. Nog wat lezen, face book nog maar eens nakijken. De kinderen verwittigen dat ik op Bomba geen internet noch telefoonverbinding zou hebben. Het werd 12u00 zonder dat ik het goed en wel besefte maar geen boot. Ik raakte aan de babbel met een meisje van een jaar of 25, Sandra, die al twee jaar onderweg was. Om jaloers op te worden. Ze had al heel wat van Sulawesi en omliggende gezien en kon maar niet naar huis gaan. Haar laatste belofte aan haar mama was met de kerstdagen terug naar huis te gaan. Nu was het al 14u00 geworden en nog steeds geen boot. De overtocht zou tussen anderhalf uur en drie uur liggen, als het drie uren zouden zijn zou het al ver donker zijn bij aankomst. De verantwoordelijke van het hotel getelefoneerd maar ook zij kon geen contact leggen met het hotel en zat zelf op Bali. Toch ook Budi Tours gemaild, ik moest wel iets ondernemen als er helemaal geen boot zou opdagen.

Om 16u00 was hij er dan eindelijk. De man kwam naar me en zei me dat ze zoveel moeite zouden hebben gehad met het verkrijgen van brandstof. Ik had gezien dat ze drie Hollanders hadden afgezet en vermoed dat deze helemaal geen zin hadden om rond 8u00 ‘s morgens de boot terug naar Ampana te nemen. Op die manier moesten ze dan de overtocht twee keer maken en dan moet je maar weer beseffen dat je in Azië zit. Maar puntje bij paaltje had ik een ganse dag verloren! De eerste vraag van de bootsman was hoe ik het stelde? Met takt zei ik hem dat ik het niet zo goed stelde omdat ik zo lang op hun had moeten wachten. Ik zei hem dat ik bijna echt boos was. Met een beteuterd gezichtje droop hij af met de melding dat hij nog een en ander moest gaan halen in de winkel en dat we binnen een uurtje zouden vertrekken.

Eindelijk op de boot, onderweg nog eens moeten stoppen om brandstof in een dorpje gaan af te geven.

We kwamen aan op Bomba. Mooi mooi mooi, ik kan het niet anders beschrijven. Jammer dat ik hier niet van rond de middag was. Wit strand met de palmbomen en een in alle mogelijke tinten blauwe zee. Bounty dus.

Ik werd naar mijn bungalow geleid en die was dan weer héél simpel. Groot genoeg maar zo goed als helemaal open. Ramen en deuren die met moeite open en toe gingen, laat staan op slot. Een hard matrasje en een mandi badkamer die wat leek op een jacuzzi (maar veel minder luxueus natuurlijk!)

Maar … ik was ter plaatse.

Ik werd vriendelijk door de enige andere gasten die in het guesthouse waren. Oliver en Lisa hadden zich wanneer ik aankwam op de stijger juist verloofd. Tijd om het glas te heffen natuurlijk.. Het eten was uitstekend. Dit zou komen omdat hier vroeger een westerse kok had geweest en de Indonesiërs een prima opleiding had gegeven.

Een goeie babbel gehad en afgesproken om morgen om 15u00 te gaan duiken. Eindelijk en de prijzen vielen hier meer dan mee.

Dag 25: 03 november 2014: Bomba.

Vrije dag zelf in te vullen.

De meeste reizigers die Sulawesi doorkruisen maken een tussenstop van enkele dagen op de Togian Eilanden. De Togians is een archipel van 56 eilanden die gevormd zijn door vulkanische activiteit. De eilanden hebben weelderig regenwoud dat omringd is door eeuwenoude koraalrifformaties. Het wemelt er van de exotische dieren die voor een groot deel uiterst zeldzaam zijn en of bedreigd. De riffen en kustgebieden bieden een leefomgeving en broedgebied voor o.a. de karet & groene waterschildpad en de zeekoe. In de regenwouden leven de Togian Makaak, Babirusa, Sulawesi Hornbill, …

Op dit tropisch paradijs bevinden er zich 37 dorpen met een vrolijke bevolking van verschillende etnische groepen waaronder de Bobongko, Togian, Suluan en de Bajau.

We overnachten in het Island Retreat.

Eerlijk gezegd een wat moeilijke nacht achter de rug. Je moet het toch maar gewoon zijn om zo praktisch onder de blote hemel te slapen. Achter mijn bungalow bevond zich de jungle, een man grove en daar zit natuurlijk heel wat wild in. Binnen hoor je alles kraken en het enige lichtje dat ik mee had was dat van de gsm. ‘s Nachts wanneer het echt te bont werd licht aangestoken maar alle geluid kwam van buiten. De enige die onderdak had gezocht was een harige spin die naast mijn bed op de muur zat. Ze zag er een beetje gevaarlijk uit maar ik dacht eerder dat ze wel een paar mugjes zou vangen in plaats van mij te benaderen. Ik liet ze gewoon zitten. Terug in slaap gevallen en ‘s morgens samen met de haan opgestaan. Het was al bijna klaar en zo kon ik genieten van de zonsopgang. Heerlijk.

Het ontbijt genoten, een paar wentelteefjes (met zelfgemaakt brood) en een spiegelei. Toch maar gemeld dat ik geen eieren eet. Lisa en Oliver kwamen ook aan tafel zitten. Ze serveerden alles aan één tafel. Gezellig was het wel. Eindelijk had ik een zielsgenoot, dit had ik niet eerder meegemaakt, Lisa at ook helemaal geen eieren!

Gezellig op het terras van de bungalow gaan zitten lezen. Met zo’n uitzicht kan je niet echt rustiger zitten. Na een uurtje en half snorkel en zwembroek aan en wat gaan snorkelen. Het was nog niet echt hoog tij dus was het nog wat moeilijk om het huisrif goed te zien. Maar toch een dik uur in het water gelegen. Mooie vissen en het stuk van het rif was zeker ook wel mooi.

De tijd dat ik me had afgedroogd kwamen ze ons halen voor de lunch. Daarna siësta en klaarmaken voor de eerste duik in Indonesië. Ik had er me natuurlijk veel van voorgesteld Met de boot weg en dan als van een zodiak het water in. Jammer genoeg had ik de pech om mijn masker niet goed genoeg vast te hebben en daar ging het de dieperik in. Gelukkig had Obi, een master diver, een reserve mee of het was al het einde geweest. Dit masker was wat te groot en trok altijd water. Ik werd er erg nerveus van waardoor ik heel wat zuurstof verspeelde. En ik wist dat ik in Egypte al zoveel nodig had. Niet goed dus. Maar wat ik gezien heb was wel erg mooi. Het was een muur in zee die bezet was met koraal en honderden prachtige vissen. Ik hield het ongeveer 40 minuten uit.

Na het duiken een after duik zoals bij het skiën maar zonder drank. Daarna douchen (mandi), nog wat lezen en genieten van de zonsondergang.

De elektriciteit wordt hier opgewekt met een generator. Eens 18u00 wordt deze aangezet en heb je wat licht. Zuinig zijn met het licht want met je open bungalow zit het al rap vol met muggen en andere gespuis. De bak met je water voor je wc door te spoelen en voor je te douchen wordt tweemaal daags bijgevuld zodat je best het kraantje laat openstaan. Anders mis je de vulbeurt en geraak je zonder water. Eigenlijk op simpel verzoek vullen ze je bak ook wel maar dan moet je weer gaan zagen. Dat doe je niet graag. Het personeel zit altijd in de keuken. Als je wat nodig hebt klop je op de deur en komen ze open doen. Nooit mag je zo maar binnen wippen! Er zit één hond, een witte met bruine plekken en de keuken is van hem … Koffie en thee zitten in de prijs inbegrepen alsook alle maaltijden. Je water voor je tanden te poetsen moet je dan weer betalen? Zo heeft elke guesthouse wel zijn eigen regels en wetten. Maar vriendelijk zijn ze wel. Ze waren nog wel wat schuw omdat ze me zo laat waren komen ophalen maar het begon al wat te slijten. Ik had dit, eens ter plaatse uit mijn gedachten verbannen omdat ik niet wou dat dit mijn rust hier op het mooie Bomba zou beïnvloeden.

De honden die volgen me overal. De kat wil dan weer telkens tegen mijn benen komen wrijven of op de schoot komen zitten maar zoals jullie weten moet ik niet echt van katten hebben dus die kreeg een vriendelijk zetje. De honden raak ik niet aan en zij laten me ook met rust. Best want ook deze zitten onder het schurft en krabben natuurlijk constant.

Dag 26: 04 november 2014: Bomba.

Vrije dag zelf in te vullen.

We overnachten in het Island Retreat.

Gaan duiken. Mooie muur bezocht. Véél vis, genoten van de duik.

Dag 27: 05 november 2014: Bomba.

Vrije dag zelf in te vullen.

We overnachten in het Island Retreat.

Idem gisteren.

Dag 28: 06 november 2014: Bomba - Ampana.

In de ochtend varen we terug naar Ampana.
Naargelang de weersomstandigheden worden we met de auto, ofwel rechtstreeks met de boot naar het Tanjung Api Park gebracht. Hier worden we begeleid door een lokale gids.

Tanjung Api Park: Dit nationaal park is 4246 hectare groot en wordt door de meeste mensen bezocht voor de brandende koraal klif. Deze wordt gevoed door een gaslek van tussen de rotsen.

Tanjung Api National Park (Cape Fire National Park) kan je alleen bereiken door een boot te charteren en rond het rotsachtige schiereiland van Ampana te varen. (24km ten oosten) Het is de thuisbasis van anoa, Babi Rusa, krokodillen, slangen en Maleo vogels.

We overnachten terug in het Marina Cottage.

Ochtendduik gedaan, mooi rif bezocht. Weer wat te diep geweest, dus duiktijd beperkt.

Klaargemaakt om terug naar het vasteland te gaan.

Met speedboot naar het vasteland, Ampana. Naar hotel Marina Cottage gebracht. Bedje in voor morgen transfer naar Palu.

Weer aangeklampt geweest door iemand van het gouvernement. Deze beginnen al wel eens tegen de westerlingen te spreken en proberen ze warm te maken om hier te werken of te investeren. Het management van ons valt dus zeker in de smaak. Als witte moet je hier niet veel moeite doen om een job te vinden en een vrouw is nog véél gemakkelijker. ;)

Dag 29: 07 november 2014: Ampana - Palu.

Vandaag staat er ons een autorit van om en bij de 6 uur te wachten. We rijden van Ampana naar Palu.

Rest van de dag vrij te besteden.

We overnachten in Swiss Bell.

‘s Morgens lekkere pannenkoekjes gegeten. Met de vrouw des huize aan het spreken geweest en ik kreeg een hele tros lekkere banaantjes voor tijdens de lange rit naar Palu.

Dikke 9 uur gereden maar het ging eigenlijk nog vlot vooruit. Goeie chauffeur en zoals gewoonlijk bij mij … géén airco en wat leuke muziek in de wagen. Ze zijn zo blij die chauffeurs als ze de airco niet hoeven aan te zetten. Indonesische muziek, het lijkt dikwijls of er aan hun liedjes geen einde komt, afgewisseld met westerse. Onderweg koffietje gaan drinken en ons sigaretje kon en mocht in de wagen.

Palu is een grote en drukke stad. Eigenlijk niet zo erg veel van gezien. Wel mooi hotel, Swiss Air. Het was een beetje veel luxe, dit was ik helemaal niet meer gewoon. ‘s Avonds een chineeske gaan eten. Terwijl de serveuse me zei dat ik toch besteld had om alles apart op te eten klonk het belleke. Verlegen kwam ze bij mijn soep het voorgerecht en het hoofdgerecht bijzetten maar zei niets meer. Dat kunnen ze dus helemaal niet om elk gerecht wat te timen. Vond ik helemaal niet erg, je weet dat dit zal gebeuren maar ze beseffen het wel dat wij een andere manier van doen hebben. Nog een beetje oefenen in de keuken en daar gaat alweer een plaatselijk gebruik.

Dag 30: 08 november 2014: Palu - BauBau.

Transferdag: Omstreeks 10:00u haalt de wagen ons op en brengt ons naar het vliegveld van Palu.
We vliegen via Makassar naar Baubau.
Op Baubau (+/- 17:10u) zal er weer vervoer klaar staan om ons naar het hotel te brengen.

Na een korte rustpauze worden we voor het diner naar Pantai Kamali gebracht. Dit is een sfeervolle plek aan de kust waar in de avonden eetstalletjes allerlei lekkere gerechten verkopen. We zullen het in het centrum van het stadje moeten gaan zoeken.

We overnachten in Hotel Adios.

Vluchten voor vandaag waren afgelast maar gelukkig hadden Gittan & Beti dit opgemerkt. Gisteren hadden ze me al op de hoogte gebracht en werden de vluchten naar Baubau wat vervroegd.

Op de luchthaven van Palu kreeg ik twee tickets. Ik veronderstelde dat deze waren voor van Palu naar Makassar en van Makassar naar Baubau te vliegen. Op het vliegtuig had ik ze al een paar keer zien tellen. Ik was aan het lezen en was me van geen kwaad bewust. Na een tijdje begon er wat te kriebelen en keek ik de tickets na. Hier was natuurlijk eentje bij voor mijn vrouw Mich die de reis niet meemaakte. Het personeel op de hoogte gebracht en inderdaad, hun probleem was opgelost.

Ondanks dit waren de vluchten perfect op tijd. Dan zeggen ze dat het dikwijls met lage kosten maatschappijen slecht gaat maar ik kan hier vandaag niet van klagen.

Te Baubau gekomen werd ik opgewacht door chauffeur van het hotel Villa Adios en in een half uurtje naar daar gebracht.

Ik had nog niet net alles uitgepakt en daar was mijn gids al voor de komende dagen. DJ was een zeer attente gast en erg vriendelijk. We bespraken de komende dagen. DJ is ook een divemaster en vond het natuurlijk super dat ik ook tijdens de volgende dagen wou gaan duiken. Alles werd doorgenomen en afgesproken.

Hop de brommer op en naar de stad. In een toffe warung gaan lunchen. Hete chili saus maar héél lekker. Naar de supermarkt geweest om wat inkopen te doen.

‘s Avonds terug brommerke op en naar de dijk gereden. Hier was erg veel volk maar aangenaam vertoeven. Naar een warung gegaan voor de dinner. De vrouw die deze zaak openhield kwam van de Molukken. Het systeem in haar warung was dat je eerst alles op je bord legde om het daarna te laten klaarmaken. Zaakje draaide super goed. Verschillende soorten vis gegeten, mosseltjes en inktvis die super lekker was klaargemaakt.

Bedje in.

Dag 31: 09 november 2014: BauBau.

Samen met de chauffeur/gids vertrekken we op het afgesproken uur voor een omgevingstour naar Baubau. We starten bij een parelkwekerij waar de gids ons uitleg geeft over het proces van productie van de parel. Vervolgens ontdekken we het ongerepte leven op BauBau en het BauBau Keraton. Onderweg zullen we genieten van een lunch in een lokale warung (kleine eetgelegenheid) Dit eethuisje ligt tussen de rijstvelden, er wordt gegeten met het kontje op de grond. We rijden dan omhoog naar de wijk Keraton. Hier vinden we de resten van Fort Wolio en de traditionele huizen van nakomelingen van het vroegere sultanaat. We maken dan nog een mooie wandeling die eindigt bij een van deze huizen waar we een traditionele maaltijd krijgen aangeboden. Na afloop worden we naar het hotel gebracht.

Fort Wolio: Om nu is juist te zijn ligt dit fort op het Buton Eiland, Melai Dorp, Betoambari Sub-District, BauBau District, Sulawesi Tenggara Province in Indonesië. Het Wolio Fort is het grootste (in totaal 72 forts) van Sulawesi Tenggara. Het is gebouwd door de derde Sultan van Buton, La Sangaji of de Sultan Kaimuddin. (1566-1570) Als we in het zuiden zouden staan, hoog boven het fort, is deze in de vorm van de dal letter (de achtste letter van het Arabisch alfabet) Naast dit fort stonden er nog twee, Baadia Fort in de vorm van de letter alif (de eerste letter van het Arabisch alfabet) en het Sorowolio Fort dat leek op de letter mim. (de 24ste letter van het Arabisch alfabet) Volgens de gemeenschap van Buton vormen de drie forten de naam van de profeet Adam.

De voornaamste functie van het fort was natuurlijk voor de bescherming tegen aanvallen van rebellen. Maar het werd ook voor economische activiteiten gebruikt, de administratie van het gouvernement was er in ondergebracht en de Islam werd er gepredikt. Heden ten dage wordt het fort nog steeds gebruikt voor religieuze ceremoniën zoals Tahlilan en Qunut. Deze worden nog uitgevoerd niet alleen maar om te bidden tegen ongeluk maar ook om de gemeenschappelijke relaties tussen gewone mensen, religieuze leiders en edelen te bevorderen.

Rond het fort staan om en bij de 295 huisjes die volledig in hout gebouwd zijn en waarvoor er geen enkele nagel werd gebruikt. Dit om het originele karakter van de historische omgeving te bewaren.

We overnachten in Hotel Adios.

Dag 32: 10 november 2014: BauBau - Wasuemba.

Vandaag staat er een bezoek aan Bajo op het programma. We nemen zeker onze zwembroeken mee, er zal zeker gesnorkeld worden.

We overnachten in Hotel Adios.

We zijn dus direct naar Wasuemba gereden wat een prachtig gebied is. Wit strand, blauwe zee en lucht, typische Buton huizen, palmbomen, … noem maar op. Hemel op aarde voor een doorsnee westerling.

Aangekomen in de homestay werd ik voorgesteld aan de gastvrouw. Een eenvoudig vrouwtje van een jaar of 45. Ze had een mooi huis waar ik een kamer kreeg toegewezen. Toilet en mandi waren natuurlijk gezamenlijk. Op het terras van het huis thee gedronken (geen koffie, thee zonder suiker - te duur voor haar) en de susu (melk) banaantjes deden het goed die we van onderweg hadden gekocht. Omdat ik gevraagd had om eens een toertje in het dorp te doen sloeg Mama Nona haar sjaal om haar hoofd (moslim) en gingen we op pad. Het dorp had maar twee straten met laat ons zeggen om en bij de 40 huizen. Waar er ook maar volk thuis was werd ik met trots voorgesteld. Bij het hoofd van het dorp bleven we uit beleefdheid wat langer om de nodige vragen te beantwoorden. Best wel geestig, weeral heb je het gevoel om als een koning ontvangen te worden.

Terug thuis werd de lunch op tafel gezet. Mama Nona bleef weer afzijdig zitten. Ik vroeg haar om mee met de kinderen (zoon en dochter) mee aan te schuiven. Natuurlijk stond er vis op het menu.

‘s Middags hebben DJ en ik dan twee dives gedaan. Mooie muur en rif bezocht. Echt de moeite waard. Mooi koraal en veel vis.

Na het avondmaal (vis) kreeg ik de vraag of ik was geïnteresseerd in avondvissen. Deze gelegenheid kon ik niet laten voorbij gaan. Wij op stap met vijf man. Drie vissers, DJ & ik.

De zee was vrij ruw en het strafste van dit hele verhaal was dat de twee gasten die bij de kapitein waren alle twee zeeziek werden. Ze kropen in de punt van het schip als twee katten bij elkaar om toch maar zo comfortabel mogelijk te liggen en zo min mogelijk last te hebben van de deining. Vissen werd gedaan met een buis uit pvc waarrond de nylon draad was gewonden. Aan het uiteinde een stuk lood en erboven twee haken. Hieraan werd dan een stuk vis gehaakt en tot op de bodem gelaten. Wat om en neer trekken en zo hebben we ons bezig gehouden tot 2u ‘s nachts. Veel hebben we niet gevangen maar hebben toch goed gelachen.

Ik lag met mijn kopje nog niet goed neer op mijn kapok matrasje of mijn ogen sliepen al.

Dag 33: 11 november 2014: Wasuemba - BauBau.

Vandaag maken we een bijzondere tocht. We rijden naar de oostkant van het eiland naar een klein typisch Buton dorp dat direct aan het strand ligt. Het is er opvallend schoon. Onderweg stoppen we bij een Bajo dorp waarvan de huizen op palen in het water staan, smalle bruggetjes (vaak niet meer dan een plank) verbinden de huizen onderling. We zullen thee drinken bij het hoofd van het dorp. De gids zal fruit meenemen voor de kinderen. Vers fruit wordt meer op prijs gesteld dan snoep en koek! Bij laag tij zullen we samen met de gastvrouw en gids naar het droog gekomen strand wandelen. Hier gaan we op zoek naar allerlei eetbaar gedierte. De gastvrouw zal ons uitleggen wat eetbaar is en wat niet. Later wordt het verzamelde klaargemaakt en gekookt. Hiermee zullen we natuurlijk kunnen meehelpen. Naast het 'fourageren' naar voedsel kunnen we een snorkel trip maken naar een prachtig koraal rif net voor de kust. 's Avonds gaan we op zoek naar naar de kokosnootkrab, een hele grote op het land levende krab. We overnachten bij de mensen thuis. (eigen slaapkamer, gedeelde mandi kamer met hurkwc)

We overnachten in Local Village.

Ontbijt van mama Nona gekregen (rijst met vis). Nog even gewacht tot het tij laag genoeg was om voedsel te gaan zoeken.

Dit is voor de plaatselijke een dagelijkse bezigheid. Ze lopen het strand af om alles wat eetbaar is op te rapen. Ze vangen zelfs vis met hun handen. Normaal was het nu het seizoen om inktvis te vinden maar zoveel geluk hadden we niet vandaag. Slakken, wormen, mosseltjes, … alles werd meegenomen en klaargemaakt voor de lunch. Ik moet wel zeggen dat dit ver een hele morgen in beslag nam en vrij vermoeiend was. Met de hete zon op je bolleke was het hoog tijd dat we terug thuis waren. Thee werd weer opgediend en mama Nona de keuken in.

De lunch werd opgediend en dan was het toch ff slikken. Het oprapen is één maar het opeten is toch weer iets anders. Ik hield me sterk en proefde van alles wat ze had klaargemaakt. Regelmatig knarste het zand wel tussen m’n tanden maar ik mag niet zeggen dat het onsmakelijk was. Het zag er niet uit maar was lekker.

Na de lunch alles weer inpakken. Mama Nona een tip gegeven van 10€ waar ze héél gelukkig mee was. Toch nog even vermelden dat haar man op de Molukken werkt en jaarlijks maar één bezoekje aan zijn familie brengt. Hij werkt daar als riksja. Dan kan je wel verstaan dat deze mensen het niet erg breed hebben.

Terug de baan op en wat eigenlijk gisteren op het programma stond werd vandaag ingelast. Het bezoek aan het Bajo dorp. Dit waren zigeuners die hun nu al een tijdje hebben gevestigd. Het zijn allemaal vissers en hebben geen ander vervoer nodig dan hun boot. Je kan het eigenlijk wat de indianen van Buton noemen. Er staan ongeveer 50 huizen die met smalle loopbruggetjes gekoppeld zijn aan een steiger. Ze leven wat afgezonderd, zo’n 500m van het eerstvolgende dorp. Ook zij zijn druk bezig om hun huizen te renoveren en kiezen ook voor steen. Met de kleine kano’s wordt alles aangebracht. Ze worden tot op de millimeter gevuld. Als het dorp te vol geraakt worden er jongelingen verplicht om het dorp te verlaten en elders bij een ander Bajo dorp bij te gaan wonen of een heel nieuw dorp op te richten. Vroeger konden alleen Bajo met Bajo trouwen maar dit was nu achterhaald. Diegenen die van een gewoon dorp bij de Bajo kwamen wonen moesten zich wel aanpassen. We hadden een praatje met het hoofd van het dorp wat een erg vriendelijke man was. Verder werden we toch maar met argwaan bekeken en door iedereen gevolgd. Als wij de bruggetjes moesten overlopen, wat toch enige behendigheid vergde, werd er al een hartig gelachen. Toch kon ik het niet laten om over een bruggetje te lopen en een jonge familie te bezoeken. Ze schrokken zich een hoedje om het mooi te zeggen (ook m’n gids DJ en chauffeur waren er niet gerust in). Man die met z’n vrouw en klein kindje + zijn broer in een klein houten huisje woonden waren uiteindelijk vriendelijk en antwoorden op al mijn vragen die ik maar stelde. Terug op de vaste steiger kon ik aan DJ zijn gerochel horen dat hij blij was dat we daar weg waren. J

Verplaatsing naar het volgende hotel en dinner gekregen. Een ayam soep om duimen en vingers van af te likken.

Het hotel Nirwana bestaat ook uit verschillende bungalows. Deze zijn erg netjes met airco, gewone wc, douche met warm water, tv, … Jammer dat de omgeving niet echt uitgebaat wordt. Zo’n mooie ligging waar niets mee wordt gedaan. Geen restaurant zelfs geen mogelijkheid om aan eten te geraken. De jongens die hun met de gasten bezighouden komen vragen met een menu wat we willen eten en dit wordt dan vanuit de stad gebracht. Rifa, een van de jongens hier, is erg beleefd spreekt maar een héél klein beetje Engels maar doet zijn uiterste best. Waarschijnlijk ook zo arm als de straat, hij kan nog amper zien. Als hij iets wil lezen komt zijn neus op ongeveer een centimeter van de tekst. Maar klagen mag ik helemaal niet doen!!

Dag 34: 12 november 2014: BauBau.

Vandaag staat de onderwaterwereld centraal. We gaan met de boot op snorkelexcursie. Deze wordt aangevuld met een heerlijke bbq lunch. We zullen een kleine lagoon met blauw-groen water bezoeken waar we zullen kunnen 'badderen'. In de loop van de dag reizen we terug naar BauBau waar we overnachten (ook de rest van de dagen) aan het Nirwana strand even buiten de stad. Het diner is in het hotel.

We verblijven in het Hotel Nirwana.

Opgehaald door DJ. Alle duikgerief in de wagen, klaar om naar een eilandje te varen met kapitein en zijn zoon. De grote typische schuit stond al klaar als wij toekwamen. Met man en macht werd alles ingeladen. De zee was net een spiegel en het was prachtig weer. Staalblauwe lucht en geen zuchtje wind. Met een gezapige snelheid vaarden we naar een onbewoond eiland. Onderweg stopten we voor de eerste duik te doen. DJ had me trouwens haaien beloofd!!

Wij het water in en naar een meter of 25 kregen we al een mooie peilstaart rog te zien. Wat later werden we haastig onderzocht door verschillende zwartpunt rifhaaien. DJ had ze geteld en het zouden er twaalf zijn geweest. De zichtbaarheid onder water was niet honderd procent en ik was ook telkens véél te laat om foto’s te nemen van deze mooie beesten. Eens thuisgekomen zal ik nog een filmpje moeten bekijken of er daar geen glimp van de haaien is op te vangen. Deze duik was al bij al toch een succes. Jammer dat het koraal wat was aangetast. Wat het aantal vissen betrof, helemaal geen klagen. DJ vertelde me dat de plaatselijke vissers explosieven gebruiken om te vissen maar daar natuurlijk heel wat schade aan de riffen veroorzaken. Voor de vissers is het overleven terwijl de natuur er van afziet. Toch vermelden dat het vissen met explosieven niet is toegelaten in Indonesië.

Verder gevaren naar het eiland. Vuurtje aan en vissen barbecueën. Dit met wat groenten, chili saus en ananas. Het geheel smaakt nog tien keer als je de omgeving ziet waar dit alles in gebeurde. (zie foto’s)

Na het eten nog wat geluierd en dan klaar voor de tweede duik van de dag. Dit was deze keer een heuvel. Echt mooi koraal en vissen. Nog een pijlstaartrog gezien maar verder geen haaien. We doken maar op een diepte van ongeveer 20m en dat is niet diep genoeg voor deze rovers.

Wanneer we terug naar het strand vaarden was de wind komen opzetten en werden verplicht om naar de haven te varen. Naar het strand was niet te doen met de felle stromingen. DJ belde een vriend met brommer die hem naar de wagen bracht aan het strand en kwam ons daarna in de haven ophalen.

Dag 35: 13 november 2014: BauBau.

Een vroege start voor een dag in het bos. We maken een prachtige wandeling door het mooie landschap. Nog maar weinig buitenlandse toeristen zouden ons hier zijn voorgegaan. We rijden naar het Labusango reservaat waar we een mooie wandeling zullen maken, op zoek naar apen en bijzondere vogels. Met wat geluk zien we een koeskoes (buideldier). Tegen het einde van de wandeling zullen we bosproducten proberen te verzamelen die worden meegenomen naar een klein dorp waar deze zullen worden bereidt. We aten deze reis al eerder bijzondere zeeproducten nu zijn het bijzondere bosproducten. Na de lunch rijden we terug naar BauBau.

We verblijven in het Hotel Nirwana.

Drie uur ‘s morgens uit m’n bedje. Vandaag staat de jungletrekking op het programma. Kwart voor vier stonden ze al klaar voor de deur. Met een hels tempo werd er naar het noordwesten van Buton gereden. Net als het klaar werd kwamen we ter plaatse waar ranger Holiday klaar stond.

We stapten langs een weggetje, kilometers aan een stuk zonder dan ook iets spectaculairs te zien. Wat vogels, een kikkertje en een paar apen die waarschijnlijk hun weg kwijtwaren. Rede voor dit, ik denk dat het wat de verkeerde periode is. Alles is hier zo droog als wat. Beesten zullen waarschijnlijk dichter bij een rivier verblijven waar wél water in staat. Waar er vruchten aan de bomen hangen. Waarom brengen ze me dan niet naar zo’n gebied? Het is natuurlijk een weg die ze vroeger al namen en waar ze de timing ongeveer van kunnen inschatten. Dus nog werk aan de winkel voor de ranger om meerdere routes uit te stippelen. Uren aan een stuk liepen we door het struikgewas en wanneer we terug op de ‘grote’ baan kwamen kreeg ik een koeskoes te zien. Enkele neushoornvogels vlogen over ons hoofd maar kreeg niet de gelegenheid om ze te fotograferen door de dichte begroeiing. In een dorpje gingen we wat fris nuttigen en trokken dan weer verder.

Tegen de middag aan werden we verwacht voor de lunch. Daar gekomen was het bij een boertje, en het was op z’n boers! Zoete aardappelen werden uitgestoken, aubergines geplukt, chili, tomaten, sjalotten, … Aardappelen werden met schel en al op het vuur gezet, aubergines werden gestoomd. Ik maakte de chilli klaar. Dit alles op een wel zeer traditionele manier. Als de chauffeur Lafi al zijn handen uit de mouwen stak om alles toch een klein beetje ordentelijk te maken dan weet je het wel. Maar ok, het had wel zijn charmes. Arm was die boer zeker niet! Hij had verschillende hectaren met verschillende soorten tropisch hout. De prijzen tegenwoordig swingen de pan uit dus had het boertje zeker geen nood aan een aalmoes.

Na de lunch gingen we terug de jungle in en werd er gezocht naar wat eetbaar is. Weer hetzelfde probleem. Ranger en DJ wisten van geen pijlen hout te maken zodat we na een uurtje of twee klauteren in een opgedroogde rivier terug naar het boertje gingen. Van daar een uurtje stappen naar de wagen en daar stelden ze me voor om naar die kleine aapjes te rijden. Ik vroeg hun wat de kans was dat ik inderdaad zo’n aapje zou zien? Ze zeiden me dat dit zeker niet meer was dan 40%! Als zij het al zo laag inschatte dan was het zeker noppes. Dus vroeg ik om weer terug naar Baubau te rijden. Het was wel geweest voor vandaag. Jammer natuurlijk dat we niet veel fauna zagen maar de flora was zeker de moeite waard. Na tien uurtjes stappen in niet altijd goeie omstandigheden, moe maar voldaan terug naar de stad waar ik van DJ nog een dinner aangeboden kreeg in een warung. Echt lekker gegeten. Zeker een aanrader voor wie naar hier zou reizen.. Niet te veel geld uitgeven aan eten. In een kleine warung langs de straat kan je zeker zo lekker eten dan in een restaurant. Ook een voordeel van een warung is dat je de keuken kan zien wat in een restaurant helemaal niet het geval is. Je betaald misschien één vierde van de prijs van een restaurant. (2014 +/- 2€ en dan is dikwijls een flesje water al inbegrepen.)

Dag 36: 14 november 2014: BauBau.

Dag vrij in te vullen. Rusten, snorkelen, wandelen, ...

We verblijven in het Hotel Nirwana.

Dag 37: 15 november 2014: BauBau - Makassar.

Tot op het moment dat we vertrekken naar de luchthaven van BauBau kunnen we genieten op het strand.

We worden met de wagen naar de luchthaven gebracht.

BauBau - Makassar: Vlucht IW 1307 Wings Air (dochtermaatschappij Lion Air).
Vertrek BauBau op 15 november 2014: 11u50.
Aankomst Makassar op 15 november 2014: 12u55.

Te Makassar staat er alweer een auto ons op te wachten voor de transfer naar het hotel.

We verblijven in Hotel Pantai Gapura (sea view).

Dag 38: 16 november 2014: Makassar - Jakarta.

Voor de laatste dag op Sulawesi zullen we waarschijnlijk nog wel een excursie inplannen te Makassar.

We worden met de auto naar de luchthaven, Ujung Pandang, gebracht.

Makassar - Jakarta: Vlucht JT 895 Lion Air.
Vertrek Makassar UPG op: 16 november 2014: 18u30.
Aankomst Jakarta CGK op: 16 november 2014: 19u40.

Om aan terminal 1 te komen voor de binnenlandse vluchten moeten we een shuttlebus nemen.

Geen overnachting natuurlijk omdat we net na middernacht vertrekken naar Doha.

Dag 39: 17 november 2014: Jakarta - Doha.

Vrije dag te Jakarta.

Jakarta - Doha: Vlucht QR 955 Qatar Airways.

Vertrek Jakarta CGK op: 17 november 2014: 00u25.
Aankomst Doha DOH op: 17 november 2014: 05u00.

Doha - Brussel: Vlucht QR 193 Qatar Airways.

Vertrek Doha DOH op: 17 november 2014: 08u15.
Aankomst Brussel BRU op: 17 november 2014: 13u25.

Einde reis!